Us is riht micel      ðæt we rodera weard,

wereda wuldorcining,      wordum herigen,

modum lufien!      He is mægna sped,

heafod ealra      heahgesceafta,

frea ælmihtig.      Næs him fruma æfre,

or geworden,      ne nu ende cymþ

ecean drihtnes,      ac he bið a rice

ofer heofenstolas.      Heagum þrymmum

soðfæst and swiðfeorm[?]      sweglbosmas heold,

þa wæron gesette      wide and side

þurh geweald godes      wuldres bearnum,

gasta weardum.      Hæfdon gleam and dream,

and heora ordfruman,      engla þreatas,

beorhte blisse.      Wæs heora blæd micel!

þegnas þrymfæste      þeoden heredon,

sægdon lustum lof,      heora liffrean

demdon, drihtenes      dugeþum wæron

swiðe gesælige.      Synna ne cuþon,

firena fremman,      ac hie on friðe lifdon,

ece mid heora aldor.      Elles ne ongunnon

ræran on roderum      nymþe riht and soþ,

ærðon engla weard      for oferhygde

dwæl[?] on gedwilde.      Noldan dreogan leng

heora selfra ræd,      ac hie of siblufan

godes ahwurfon.      Hæfdon gielp micel

þæt hie wið drihtne      dælan meahton

wuldorfæstan wic      werodes þrymme,

sid and swegltorht.      Him þær sar gelamp,

æfst and oferhygd,      and þæs engles mod

þe þone unræd ongan      ærest fremman,

wefan and weccean,      þa he worde cwæð,

niþes ofþyrsted,      þæt he on norðdæle

ham and heahsetl      heofena rices

agan wolde.      þa wearð yrre god

and þam werode wrað      þe he ær wurðode

wlite and wuldre.      Sceop þam werlogan

wræclicne ham      weorce to leane,

helleheafas,      hearde niðas.

Heht þæt witehus      wræcna bidan,

deop, dreama leas,      drihten ure,

gasta weardas,      þa he hit geare wiste,

synnihte beseald,      susle geinnod,

geondfolen fyre      and færcyle,

rece and reade lege.      Heht þa geond þæt rædlease hof

weaxan witebrogan.      Hæfdon hie wrohtgeteme

grimme wið god gesomnod;      him þæs grim lean becom!

Cwædon þæt heo rice,      reðemode,

agan woldan,      and swa eaðe meahtan.

Him seo wen geleah,      siððan waldend his,

heofona heahcining,      honda arærde,

hehste wið þam herge.      Ne mihton hygelease,

mæne wið metode,      mægyn bryttigan[?],

ac him se mæra      mod getwæfde,

bælc forbigde.      þa he gebolgen wearð,

besloh synsceaþan      sigore and gewealde,

dome and dugeðe,      and dreame benam

his feond, friðo      and gefean ealle,

torhte tire,      and his torn gewræc

on gesacum swiðe      selfes mihtum

strengum stiepe.      Hæfde styrne mod,

gegremed grymme,      grap on wraðe

faum folmum,      and him on fæðm gebræc

yrre[?] on mode;      æðele bescyrede

his wiðerbrecan      wuldorgestealdum.

Sceof[?] þa and scyrede      scyppend ure

oferhidig cyn      engla of heofnum,

wærleas werod.      Waldend sende

laðwendne here      on langne sið,

geomre gastas;      wæs him gylp forod,

beot forborsten,      and forbiged þrym,

wlite gewemmed.      Heo on wrace syððan

seomodon swearte,      siðe ne þorfton

hlude hlihhan,      ac heo helltregum

werige wunodon      and wean cuðon,

sar and sorge,      susl þrowedon

þystrum beþeahte,      þearl æfterlean

þæs þe heo ongunnon      wið gode winnan.

þa wæs soð swa ær      sibb on heofnum,

fægre freoþoþeawas,      frea eallum leof,

þeoden his þegnum;      þrymmas weoxon

duguða mid drihtne,      dreamhæbbendra.

Wæron þa gesome,      þa þe swegl buað[?],

wuldres eðel.      Wroht wæs asprungen,

oht mid englum      and orlegnið,

siððan herewosan      heofon ofgæfon,

leohte belorene.      Him on laste setl,

wuldorspedum welig,      wide stodan

gifum growende      on godes rice,

beorht and geblædfæst,      buendra leas,

siððan wræcstowe      werige gastas

under hearmlocan      heane geforan.

þa þeahtode      þeoden ure

modgeþonce,      hu he þa mæran gesceaft,

eðelstaðolas      eft gesette,

swegltorhtan seld,      selran werode,

þa hie gielpsceaþan      ofgifen hæfdon,

heah on heofenum.      Forþam halig god

under roderas feng,      ricum mihtum,

wolde þæt him eorðe      and uproder

and sid wæter      geseted[?] wurde

woruldgesceafte      on wraðra gield,

þara þe forhealdene      of hleo sende.

Ne wæs her þa giet      nymþe heolstersceado

wiht geworden,      ac þes wida grund

stod deop and dim,      drihtne fremde,

idel and unnyt.      On þone eagum wlat

stiðfrihþ cining,      and þa stowe beheold,

dreama lease,      geseah deorc gesweorc

semian sinnihte      sweart under roderum,

wonn and weste,      oðþæt þeos woruldgesceaft

þurh word gewearð      wuldorcyninges.

Her ærest gesceop      ece drihten,

helm eallwihta,      heofon and eorðan,

rodor arærde,      and þis rume land

gestaþelode      strangum mihtum,

frea ælmihtig.      Folde wæs þa gyta

græs ungrene;      garsecg þeahte

sweart synnihte,      side and wide,

wonne węgas.      þa wæs wuldortorht

heofonweardes gast      ofer holm boren

miclum spedum.      Metod engla heht,

lifes brytta,      leoht forð cuman

ofer rumne grund.      Raþe wæs gefylled

heahcininges hæs;      him wæs halig leoht

ofer westenne,      swa se wyrhta bebead.

þa gesundrode      sigora waldend

ofer laguflode      leoht wið þeostrum,

sceade wið sciman.      Sceop þa bam naman,

lifes brytta.      Leoht wæs ærest

þurh drihtnes word      dæg genemned,

wlitebeorhte gesceaft[?].      Wel licode

frean æt frymðe      forþbæro tid,

dæg æresta;      geseah deorc sceado

sweart swiðrian      geond sidne grund.

þa seo tid gewat      ofer timber[?] sceacan

middangeardes,      metod æfter sceaf

scirum sciman,      scippend ure,

æfen ærest.      Him arn on last,

þrang þystre genip,      þam þe se þeoden self

sceop nihte naman.      Nergend ure

hie gesundrode;      siððan æfre

drugon and dydon      drihtnes willan,

ece ofer eorðan.      ða com oðer dæg,

leoht æfter þeostrum.      Heht þa lifes weard

on mereflode      middum weorðan

hyhtlic heofontimber.      Holmas dælde

waldend ure      and geworhte þa

roderas fæsten;      þæt se rica ahof

up from eorðan      þurh his agen word,

frea ælmihtig.      Flod[?] wæs adæled

under heahrodore      halgum mihtum,

wæter of wætrum,      þam þe wuniað gyt

under fæstenne      folca hrofes.

þa com ofer foldan      fus siðian

mære mergen þridda.      Næron metode ða gyta

widlond ne wegas nytte,      ac stod bewrigen fæste

folde mid flode.      Frea engla heht

þurh his word wesan      wæter gemæne,

þa nu under roderum      heora ryne healdað,

stowe gestefnde.      ða stod hraðe

holm under heofonum,      swa se halga bebead,

sid ætsomne,      ða gesundrod wæs

lago wið lande.      Geseah þa lifes weard

drige stowe,      dugoða hyrde,

wide æteowde,      þa se wuldorcyning

eorðan nemde.      Gesette yðum heora

onrihtne ryne,      rumum flode,

and gefetero/     

Ne þuhte þa gerysne      rodora wearde,

þæt Adam leng      ana wære

neorxnawonges,      niwre gesceafte,

hyrde and healdend.      Forþon him heahcyning,

frea ælmihtig      fultum tiode;

wif aweahte      and þa wraðe sealde,

lifes leohtfruma,      leofum rince.

He þæt andweorc      of Adames

lice aleoðode,      and him listum ateah

rib of sidan.      He wæs reste fæst,

and softe swæf,      sar ne wiste,

earfoða dæl,      ne þær ænig com

blod of benne,      ac him brego engla

of lice ateah      liodende ban,

wer unwundod,      of þam worhte god

freolice[?] fæmnan.      Feorh in gedyde,

ece saula.      Heo wæron englum gelice,

þa wæs Eue[?],      Adames bryd,

gaste gegearwod.      Hie on geogoðe bu

wlitebeorht wæron      on woruld cenned

meotodes mihtum.      Man ne cuðon

don ne dreogan,      ac him drihtnes wæs

bam on breostum      byrnende lufu.

þa gebletsode      bliðheort cyning,

metod alwihta,      monna cynnes

ða forman twa,      fæder and moder,

wif and wæpned.      He þa worde cwæð:

"Temað nu and wexað,      tudre fyllað

eorðan ælgrene,      incre cynne,

sunum and dohtrum.      Inc sceal sealt wæter

wunian on gewealde      and eall worulde gesceaft.

Brucað blæddaga      and brimhlæste

and heofonfugla.      Inc is halig feoh

and wilde deor      on geweald geseald,

and lifigende,      ða ðe land tredað,

feorheaceno cynn,      ða ðe flod wecceð

geond hronrade.      Inc hyrað eall."

þa sceawode      scyppend ure

his weorca wlite      and his wæstma blæd,

niwra gesceafta.      Neorxnawong stod

god and gastlic,      gifena gefylled

fremum forðweardum.      Fægere leohte

þæt liðe land      lago yrnende,

wylleburne.      Nalles wolcnu ða giet

ofer rumne grund      regnas bæron,

wann mid winde,      hwæðre wæstmum stod

folde gefrætwod.      Heoldon forðryne

eastreamas heora      æðele feower

of þam niwan      neorxnawonge.

þa wæron adælede      drihtnes mihtum

ealle of anum,      þa he þas eorðan gesceop,

wætre wlitebeorhtum,      and on woruld sende.

þæra[?] anne[?] hatað ylde,      eorðbuende,

Fison folcweras;      se[?] foldan dæl

brade bebugeð      beorhtum streamum

Hebeleac utan.      On þære eðyltyrf

niððas findað      nean and feorran

gold and gymcynn,      gumþeoda bearn,

ða selestan,      þæs þe us secgað bec.

þonne seo æftre      Ethiopia

land and liodgeard      beligeð uton,

ginne rice,      þære is Geon noma.

þridda is Tigris,      seo wið þeodscipe,

ea inflede,      Assirię belið.

Swilce is seo feorðe,      þa nu geond folc monig

weras Eufraten      wide nemnað.

"ac niotað inc þæs oðres ealles,      forlætað þone ænne beam,

wariað inc wið þone wæstm.      Ne wyrð inc wilna gæd."

Hnigon þa mid heafdum      heofoncyninge

georne togenes      and sædon ealles þanc,

lista and þara lara.      He let heo þæt land buan,

hwærf him þa to heofenum      halig drihten,

stiðferhð cyning.      Stod his handgeweorc

somod on sande,      nyston sorga wiht

to begrornianne,      butan heo godes willan

lengest læsten.      Heo wæron leof gode

ðenden heo his halige word      healdan woldon.

Hæfde se alwalda      engelcynna

þurh handmægen,      halig drihten,

tene getrimede,      þæm he getruwode wel

þæt hie his giongorscipe      fyligan wolden,

wyrcean his willan,      forþon he him gewit forgeaf

and mid his handum gesceop,      halig drihten.

Gesett hæfde he hie swa gesæliglice,      ænne hæfde he swa swiðne geworhtne,

swa mihtigne on his modgeþohte,      he let hine swa micles wealdan,

hehstne to him on heofona rice,      hæfde he hine swa hwitne geworhtne,

swa wynlic wæs his wæstm[?] on heofonum      þæt him com from weroda drihtne,

gelic wæs he þam leohtum steorrum.      Lof sceolde he drihtnes wyrcean,

dyran sceolde he his dreamas on heofonum,      and sceolde his drihtne þancian

þæs leanes þe he him on þam leohte gescerede      þonne læte he his hine lange wealdan.

Ac he awende hit him to wyrsan þinge,      ongan him winn up ahebban

wið þone hehstan heofnes waldend,      þe siteð on þam halgan stole.

Deore wæs he drihtne urum;      ne mihte him bedyrned weorðan

þæt his engyl ongan      ofermod wesan,

ahof hine wið his hearran,      sohte hetespræce,

gylpword ongean,      nolde gode þeowian,

cwæð þæt his lic wære      leoht and scene,

hwit and hiowbeorht.      Ne meahte he æt his hige findan

þæt he gode wolde      geongerdome,

þeodne þeowian.      þuhte him sylfum

þæt he mægyn and cræft      maran hæfde

þonne se halga god      habban mihte

folcgestælna.      Feala worda gespæc

se engel ofermodes.      þohte þurh his anes cræft

hu he him strenglicran      stol geworhte,

heahran on heofonum;      cwæð þæt hine his hige speone

þæt he west and norð      wyrcean ongunne,

trymede getimbro;      cwæð him tweo þuhte

þæt he gode wolde      geongra weorðan.

"Hwæt sceal ic winnan?" cwæð he.      "Nis me wihtæ þearf

hearran to habbanne.      Ic mæg mid handum swa fela

wundra gewyrcean.      Ic hæbbe geweald micel

to gyrwanne      godlecran stol,

hearran on heofne.      Hwy sceal ic æfter his hyldo ðeowian,

bugan him swilces geongordomes?      Ic mæg wesan god swa he.

Bigstandað me strange geneatas,      þa ne willað me æt þam striðe geswican,

hæleþas heardmode.      Hie habbað me to hearran gecorene,

rofe rincas;      mid swilcum mæg man ræd geþencean,

fon mid swilcum folcgesteallan.      Frynd synd hie mine georne,

holde on hyra hygesceaftum.      Ic mæg hyra hearra wesan,

rædan on þis rice.      Swa me þæt riht ne þinceð,

þæt ic oleccan      awiht þurfe

gode æfter gode ænegum.      Ne wille ic leng his geongra wurþan."

þa hit se allwalda      eall gehyrde,

þæt his engyl ongan      ofermede micel

ahebban wið his hearran      and spræc healic word

dollice wið drihten sinne,      sceolde he þa dæd ongyldan,

worc þæs gewinnes gedælan,      and sceolde his wite habban,

ealra morðra mæst.      Swa deð monna gehwilc

þe wið his waldend      winnan ongynneð

mid mane wið þone mæran drihten.      þa wearð se mihtiga gebolgen,

hehsta heofones waldend,      wearp hine of þan hean stole.

Hete hæfde he æt his hearran gewunnen,      hyldo hæfde his ferlorene,

gram wearð him se goda on his mode.      Forþon he sceolde grund gesecean

heardes hellewites,      þæs þe he wann wið heofnes waldend.

Acwæð hine þa fram his hyldo      and hine on helle wearp,

on þa deopan dala,      þær he to deofle wearð,

se feond mid his geferum eallum.      Feollon þa ufon of heofnum

þurhlonge swa      þreo niht and dagas,

þa englas of heofnum on helle,      and heo ealle forsceop

drihten to deoflum.      Forþon heo his dæd and word

noldon weorðian,      forþon he heo on wyrse leoht

under eorðan neoðan,      ællmihtig god,

sette sigelease      on þa sweartan helle.

þær hæbbað heo on æfyn      ungemet lange,

ealra feonda gehwilc,      fyr edneowe,

þonne cymð on uhtan      easterne wind,

forst fyrnum cald.      Symble fyr oððe gar,

sum heard geswinc[?]      habban sceoldon.

Worhte man hit him to wite,      (hyra woruld wæs gehwyrfed),

forman siðe,      fylde helle

mid þam andsacum.      Heoldon englas forð

heofonrices hehðe,      þe ær godes hyldo gelæston.

Lagon þa oðre fynd on þam fyre,      þe ær swa feala hæfdon

gewinnes wið heora waldend.      Wite þoliað,

hatne heaðowelm      helle tomiddes,

brand and brade ligas,      swilce eac þa biteran recas,

þrosm and þystro,      forþon hie þegnscipe

godes forgymdon.      Hie hyra gal beswac,

engles oferhygd,      noldon alwaldan

word weorþian,      hæfdon wite micel,

wæron þa befeallene      fyre to botme

on þa hatan hell      þurh hygeleaste

and þurh ofermetto,      sohton oþer land,

þæt wæs leohtes leas      and wæs liges full,

fyres fær micel.      Fynd ongeaton

þæt hie hæfdon gewrixled      wita unrim

þurh heora miclan mod      and þurh miht godes

and þurh ofermetto      ealra swiðost.

þa spræc se ofermoda cyning,      þe ær wæs engla scynost,

hwitost on heofne      and his hearran leof,

drihtne dyre,      oð hie to dole wurdon,

þæt him for galscipe      god sylfa wearð

mihtig on mode yrre.      Wearp hine on þæt morðer innan,

niðer on þæt niobedd,      and sceop him naman siððan,

cwæð[?] se hehsta      hatan sceolde

Satan siððan,      het hine þære sweartan helle

grundes gyman,      nalles wið god winnan[?].

Satan maðelode,      sorgiende spræc,

se ðe helle forð      healdan sceolde,

gieman þæs grundes.      Wæs ær godes engel,

hwit on heofne,      oð hine his hyge forspeon

and his ofermetto      ealra swiðost,

þæt he ne wolde      wereda drihtnes

word wurðian.      Weoll him on innan

hyge ymb his heortan,      hat wæs him utan

wraðlic wite.      He þa worde cwæð:

"Is þæs ænga styde      ungelic swiðe

þam oðrum ham[?]      þe we ær cuðon,

hean on heofonrice,      þe me min hearra onlag,

þeah we hine for þam alwaldan      agan ne moston,

romigan ures rices.      Næfð he þeah riht gedon

þæt he us hæfð befælled      fyre to botme,

helle þære hatan,      heofonrice benumen;

hafað hit gemearcod      mid moncynne

to gesettanne.      þæt me is sorga mæst,

þæt Adam sceal,      þe wæs of eorðan geworht,

minne stronglican      stol behealdan,

wesan him on wynne,      and we þis wite þolien,

hearm on þisse helle.      Wa la, ahte ic minra handa geweald

and moste ane tid      ute weorðan,

wesan ane winterstunde,      þonne ic mid þys werode–

Ac licgað me ymbe      irenbenda,

rideð racentan sal.      Ic eom rices leas;

habbað me swa hearde      helle clommas

fæste befangen.      Her is fyr micel,

ufan and neoðone.      Ic a ne geseah

laðran landscipe.      Lig ne aswamað,

hat ofer helle.      Me habbað hringa gespong,

sliðhearda sal      siðes amyrred,

afyrred me min feðe;      fet synt gebundene,

handa gehæfte.      Synt þissa heldora

wegas forworhte,      swa ic mid wihte ne mæg

of þissum lioðobendum.      Licgað me ymbe[?]

heardes irenes      hate geslægene

grindlas greate.      Mid þy me god hafað

gehæfted be þam healse,      swa ic wat he minne hige cuðe;

and þæt wiste eac      weroda drihten,

þæt sceolde unc Adame      yfele gewurðan

ymb þæt heofonrice,      þær ic ahte minra handa geweald.

Ac ðoliaþ we nu þrea on helle,      (þæt syndon þystro and hæto),

grimme, grundlease.      Hafað us god sylfa

forswapen on þas sweartan mistas;      swa he us ne mæg ænige synne gestælan,

þæt we him on þam lande lað gefremedon,      he hæfð us þeah þæs leohtes bescyrede,

beworpen on ealra wita mæste.      Ne magon we þæs wrace gefremman,

geleanian him mid laðes wihte      þæt he us hafað þæs leohtes bescyrede.

He hæfð nu gemearcod anne middangeard,      þær he hæfð mon geworhtne

æfter his onlicnesse.      Mid þam he wile eft gesettan

heofona rice mid hluttrum saulum.      We þæs sculon hycgan georne,

þæt we on Adame,      gif we æfre mægen,

and on his eafrum swa some,      andan gebetan,

onwendan him þær willan sines,      gif we hit mægen wihte aþencan.

Ne gelyfe ic me nu þæs leohtes furðor      þæs þe he him þenceð lange niotan,

þæs eades mid his engla cræfte.      Ne magon we þæt on aldre gewinnan,

þæt we mihtiges godes mod onwæcen.      Uton oðwendan hit nu monna bearnum,

þæt heofonrice, nu we hit habban ne moton,      gedon þæt hie his hyldo forlæten,

þæt hie þæt onwendon þæt he mid his worde bebead.      þonne weorð he him wrað on mode,

ahwet hie from his hyldo.      þonne sculon hie þas helle secan

and þas grimman grundas.      þonne moton we hie us to giongrum habban,

fira bearn on þissum fæstum clomme.      Onginnað nu ymb þa fyrde þencean!

Gif ic ænegum þægne      þeodenmadmas

geara forgeafe,      þenden we on þan godan rice

gesælige sæton      and hæfdon ure setla geweald,

þonne he me na on leofran tid      leanum ne meahte

mine gife gyldan,      gif his gien wolde

minra þegna hwilc      geþafa wurðan,

þæt he up heonon      ute mihte

cuman þurh þas clustro,      and hæfde cræft mid him

þæt he mid feðerhoman      fleogan meahte,

windan on wolcne,      þær geworht stondað

Adam and Eue      on eorðrice

mid welan bewunden,      and we synd aworpene hider

on þas deopan dalo.      Nu hie drihtne synt

wurðran micle,      and moton him þone welan agan

þe we on heofonrice      habban sceoldon,

rice mid rihte;      is se ræd gescyred

monna cynne.      þæt me is on minum mode swa sar,

on minum hyge hreoweð,      þæt hie heofonrice

agan to aldre.      Gif hit eower ænig mæge

gewendan mid wihte      þæt hie word godes

lare forlæten,      sona hie him þe laðran beoð.

Gif hie brecað his gebodscipe,      þonne he him abolgen wurðeþ;

siððan bið him se wela onwended      and wyrð him wite gegarwod,

sum heard hearmscearu.      Hycgað his ealle,

hu ge hi beswicen!      Siððan ic me sefte mæg

restan on þyssum racentum,      gif him þæt rice losað.

Se þe þæt gelæsteð,      him bið lean gearo

æfter to aldre,      þæs we her inne magon

on þyssum fyre forð      fremena gewinnan.

Sittan læte ic hine wið me sylfne,      swa hwa swa þæt secgan cymeð

on þas hatan helle,      þæt hie heofoncyninges

unwurðlice      wordum and dædum

lare"     

Angan hine þa gyrwan      godes andsaca,

fus on frætwum,      (hæfde fæcne hyge),

hæleðhelm on heafod asette      and þone full hearde geband,

spenn mid spangum;      wiste him spræca fela,

wora worda.      Wand him up þanon,

hwearf him þurh þa helldora,      (hæfde hyge strangne),

leolc on lyfte      laþwendemod,

swang þæt fyr on twa      feondes cræfte;

wolde dearnunga      drihtnes geongran,

mid mandædum      men beswican,

forlædan and forlæran,      þæt hie wurdon lað gode.

He þa geferde      þurh feondes cræft

oððæt he Adam      on eorðrice,

godes handgesceaft,      gearone funde,

wislice geworht,      and his wif somed,

freo fægroste,      swa hie fela cuðon

godes gegearwigean,      þa him to gingran self

metod[?] mancynnes      mearcode selfa.

And him bi twegin      beamas stodon

þa wæron utan      ofætes gehlædene,

gewered mid wæstme,      swa hie waldend god,

heah heofoncyning      handum gesette,

þæt þær yldo bearn      moste on ceosan

godes and yfeles,      gumena æghwilc,

welan and wawan.      Næs se wæstm gelic!

Oðer wæs swa wynlic,      wlitig and scene,

liðe and lofsum,      þæt wæs lifes beam;

moste on ecnisse      æfter lybban,

wesan on worulde,      se þæs wæstmes onbat,

swa him æfter þy      yldo ne derede,

ne suht sware,      ac moste symle wesan

lungre on lustum      and his lif agan,

hyldo heofoncyninges      her on worulde,

habban him to wæron      witode geþingþo

on þone hean heofon,      þonne he[?] heonon wende.

þonne wæs se oðer      eallenga sweart,

dim and þystre;      þæt wæs deaðes beam,

se bær bitres fela.      Sceolde bu witan

ylda æghwilc      yfles and godes

gewand on þisse worulde.      Sceolde on wite a

mid swate and mid sorgum      siððan libban,

swa hwa swa gebyrgde      þæs on þam beame geweox.

Sceolde hine yldo beniman      ellendæda,

dreamas and drihtscipes,      and him beon deað scyred.

Lytle hwile      sceolde he his lifes niotan,

secan þonne landa      sweartost on fyre.

Sceolde feondum þeowian,      þær is ealra frecna mæste

leodum to langre hwile.      þæt wiste se laða georne,

dyrne deofles boda      þe wið drihten wann.

Wearp hine þa on wyrmes lic      and wand him þa ymbutan

þone deaðes beam      þurh deofles cræft,

genam þær þæs ofætes      and wende hine eft þanon

þær he wiste handgeweorc      heofoncyninges.

Ongon hine þa frinan      forman worde

se laða mid ligenum:      "Langað þe awuht,

Adam, up to gode?      Ic eom on his ærende hider

feorran gefered,      ne þæt nu fyrn ne wæs

þæt ic wið hine sylfne sæt.      þa het he me on þysne sið faran,

het þæt þu þisses ofætes æte,      cwæð þæt þin abal and cræft

and þin modsefa      mara wurde,

and þin lichoma      leohtra micle,

þin gesceapu scenran,      cwæð þæt þe æniges sceattes[?] ðearf

ne wurde on worulde.      Nu þu willan hæfst,

hyldo geworhte      heofoncyninges,

to þance geþenod      þinum hearran[?],

hæfst þe wið drihten dyrne geworhtne.      Ic gehyrde hine þine dæd and word

lofian on his leohte      and ymb þin lif sprecan.

Swa þu læstan scealt      þæt on þis land hider

his bodan bringað.      Brade synd on worulde

grene geardas,      and god siteð

on þam hehstan      heofna rice,

ufan alwalda.      Nele þa earfeðu

sylfa habban      þæt he on þysne sið fare,

gumena drihten,      ac he his gingran sent

to þinre spræce.      Nu he þe mid spellum het

listas læran.      Læste þu georne

his ambyhto,      nim þe þis ofæt on hand,

bit his and byrige.      þe weorð on þinum breostum rum,

wæstm þy wlitegra.      þe sende waldend god,

þin hearra þas helpe      of heofonrice."

Adam maðelode      þær he on eorðan stod,

selfsceafte guma:      "þonne ic sigedrihten,

mihtigne god,      mæðlan gehyrde

strangre stemne,      and me her stondan het,

his bebodu healdan,      and me þas bryd forgeaf,

wlitesciene wif,      and me warnian het

þæt ic on þone deaðes beam      bedroren ne wurde,

beswicen to swiðe,      he cwæð þæt þa sweartan helle

healdan sceolde      se ðe bi his heortan wuht

laðes gelæde.      Nat þeah þu mid ligenum fare

þurh dyrne geþanc      þe þu drihtnes eart

boda of heofnum.      Hwæt, ic þinra bysna ne mæg,

worda ne wisna      wuht oncnawan,

siðes ne sagona.      Ic wat hwæt he me self bebead,

nergend user,      þa ic hine nehst geseah;

he het me his word weorðian      and wel healdan,

læstan his lare.      þu gelic ne bist

ænegum his engla      þe ic ær geseah,

ne þu me oðiewdest      ænig tacen

þe he me þurh treowe      to onsende,

min hearra þurh hyldo.      þy ic þe hyran ne cann,

ac þu meaht þe forð faran.      Ic hæbbe me fæstne geleafan

up to þam ælmihtegan gode      þe me mid his earmum worhte,

her mid handum sinum.      He mæg me of his hean rice

geofian mid goda gehwilcum,      þeah he his gingran ne sende."

Wende hine wraðmod      þær he þæt wif geseah

on eorðrice      Euan stondan,

sceone gesceapene,      cwæð þæt sceaðena mæst

eallum heora eaforum      æfter siððan

wurde on worulde:      "Ic wat, inc waldend god

abolgen wyrð,      swa ic him þisne bodscipe

selfa secge,      þonne ic of þys siðe cume

ofer langne weg,      þæt git ne læstan wel

hwilc ærende swa      he easten hider

on þysne sið sendeð.      Nu sceal he sylf faran

to incre andsware;      ne mæg his ærende

his boda beodan;      þy ic wat þæt he inc abolgen wyrð,

mihtig on mode.      Gif þu þeah minum wilt,

wif willende,      wordum hyran,

þu meaht his þonne rume      ræd geþencan.

Gehyge on þinum breostum      þæt þu inc bam twam meaht

wite bewarigan,      swa ic þe wisie.

æt þisses ofetes!      þonne wurðað þin eagan swa leoht

þæt þu meaht swa wide      ofer woruld ealle

geseon siððan,      and selfes stol

herran þines,      and habban his hyldo forð.

Meaht þu Adame      eft gestyran,

gif þu his willan hæfst      and he þinum wordum getrywð.

Gif þu him to soðe sægst      hwylce þu selfa hæfst

bisne on breostum,      þæs þu gebod godes

lare læstes,      he þone laðan strið,

yfel andwyrde      an forlæteð

on breostcofan,      swa wit him bu tu

an sped sprecað.      Span þu hine georne

þæt he þine lare læste,      þy læs gyt lað gode,

incrum waldende,      weorðan þyrfen.

Gif þu þæt angin fremest,      idesa seo betste,

forhele ic incrum herran      þæt me hearmes swa fela

Adam gespræc,      eargra worda.

Tyhð me untryowða,      cwyð þæt ic seo teonum georn,

gramum ambyhtsecg,      nales godes engel.

Ac ic cann ealle swa geare      engla gebyrdo,

heah heofona gehlidu;      wæs seo hwil þæs lang

þæt ic geornlice      gode þegnode

þurh holdne hyge,      herran minum,

drihtne selfum;      ne eom ic deofle gelic."

Lædde hie swa mid ligenum      and mid listum speon

idese on þæt unriht,      oðþæt hire on innan ongan

weallan wyrmes geþeaht,      (hæfde hire wacran hige

metod gemearcod),      þæt heo hire mod ongan

lætan æfter þam larum;      forþon heo æt þam laðan onfeng

ofer drihtnes word      deaðes beames

weorcsumne wæstm.      Ne wearð wyrse dæd

monnum gemearcod!      þæt is micel wundor

þæt hit ece god      æfre wolde

þeoden þolian,      þæt wurde þegn swa monig

forlædd be þam lygenum      þe for þam larum com.

Heo þa þæs ofætes æt,      alwaldan bræc

word and willan.      þa meahte heo wide geseon

þurh þæs laðan læn      þe hie mid ligenum beswac,

dearnenga bedrog,      þe hire for his dædum com,

þæt hire þuhte hwitre      heofon and eorðe,

and eall þeos woruld wlitigre,      and geweorc godes

micel and mihtig,      þeah heo hit þurh monnes geþeaht

ne sceawode;      ac se sceaða georne

swicode ymb þa sawle      þe hire ær þa siene onlah,

þæt heo swa wide      wlitan meahte

ofer heofonrice.      þa se forhatena spræc

þurh feondscipe      (nalles he hie freme lærde):

"þu meaht nu þe self geseon,      swa ic hit þe secgan ne þearf,

Eue seo gode,      þæt þe is ungelic

wlite and wæstmas,      siððan þu minum wordum getruwodest,

læstes mine lare.      Nu scineð þe leoht fore

glædlic ongean      þæt ic from gode brohte

hwit of heofonum;      nu þu his hrinan meaht.

Sæge Adame      hwilce þu gesihðe hæfst

þurh minne cime cræfta.      Gif giet þurh cuscne siodo

læst mina lara,      þonne gife ic him þæs leohtes genog

þæs ic þe swa godes      gegired hæbbe.

Ne wite ic him þa womcwidas,      þeah he his wyrðe ne sie

to alætanne;      þæs fela he me laðes spræc."

Swa hire eaforan sculon      æfter lybban:

þonne hie lað gedoð,      hie sculon lufe wyrcean,

betan heora hearran hearmcwyde      ond habban his hyldo forð.

þa gieng[?] to Adame      idesa scenost,

wifa wlitegost      þe on woruld come,

forþon heo wæs handgeweorc      heofoncyninges,

þeah heo þa dearnenga      fordon wurde,

forlæd mid ligenum,      þæt hie lað gode

þurh þæs wraðan geþanc      weorðan sceolden,

þurh þæs deofles searo      dom forlætan,

hierran hyldo,      hefonrices þolian

monige hwile.      Bið þam men full wa

þe hine ne warnað      þonne he his geweald hafað!

Sum heo hire on handum bær,      sum hire æt heortan læg,

æppel unsælga,      þone hire ær forbead

drihtna drihten,      deaðbeames ofet,

and þæt word acwæð      wuldres aldor,

þæt þæt micle morð      menn ne þorfton

þegnas þolian,      ac he þeoda gehwam

hefonrice forgeaf,      halig drihten,

widbradne welan,      gif hie þone wæstm an

lætan wolden      þe þæt laðe[?] treow

on his bogum bær,      bitre gefylled;

þæt wæs deaðes beam      þe him drihten forbead.

Forlec hie þa mid ligenum      se wæs lað gode,

on hete heofoncyninges,      and hyge Euan,

wifes wac geþoht,      þæt heo ongan his wordum truwian,

læstan his lare,      and geleafan nom

þæt he þa bysene from gode      brungen hæfde

þe he hire swa wærlice      wordum sægde,

iewde hire tacen      and treowa gehet,

his holdne hyge.      þa heo to hire hearran spræc:

"Adam, frea min,      þis ofet is swa swete,

bliðe[?] on breostum,      and þes boda sciene,

godes engel god,      ic on his gearwan geseo

þæt he is ærendsecg      uncres hearran,

hefoncyninges.      His hyldo is unc betere

to gewinnanne      þonne his wiðermedo.

Gif þu him heodæg wuht      hearmes gespręce,

he forgifð hit þeah,      gif wit him geongordom

læstan willað.      Hwæt scal þe swa laðlic strið

wið þines hearran bodan?      Unc is his hyldo þearf;

he mæg unc ærendian      to þam alwaldan,

heofoncyninge.      Ic mæg heonon geseon

hwær he sylf siteð,      (þæt is suð and east),

welan bewunden,      se ðas woruld gesceop;

geseo ic him his englas      ymbe hweorfan

mid feðerhaman,      ealra folca mæst,

wereda wynsumast.      Hwa meahte me swelc gewit gifan,

gif hit gegnunga      god ne onsende,

heofones waldend?      Gehyran mæg ic rume

and swa wide geseon      on woruld ealle

ofer þas sidan gesceaft,      ic mæg swegles gamen

gehyran on heofnum.      Wearð me on hige leohte

utan and innan,      siðþan ic þæs ofætes onbat.

Nu hæbbe ic his her on handa,      herra se goda;

gife ic hit þe georne.      Ic gelyfe þæt hit from gode come,

broht from his bysene,      þæs me þes boda sægde

wærum wordum.      Hit nis wuhte gelic

elles on eorðan,      buton swa þes ar sægeð,

þæt hit gegnunga      from gode come."

Hio spræc him þicce to      and speon hine ealne dæg

on þa dimman dæd      þæt hie drihtnes heora

willan bræcon.      Stod se wraða boda,

legde him lustas on      and mid listum speon,

fylgde him frecne;      wæs se feond full neah

þe on þa frecnan fyrd      gefaren hæfde

ofer langne weg;      leode hogode

on þæt micle morð      men forweorpan,

forlæran and forlædan,      þæt hie læn godes,

ælmihtiges gife      an forleten,

heofenrices geweald.      Hwæt, se hellsceaða

gearwe wiste      þæt hie godes yrre

habban sceoldon      and hellgeþwing[?],

þone nearwan nið      niede onfon,

siððan hie gebod godes      forbrocen hæfdon,

þa he forlærde      mid ligenwordum

to þam unræde      idese sciene,

wifa wlitegost,      þæt heo on his willan spræc,

wæs him[?] on helpe      handweorc godes

to forlæranne.     

Heo spræc ða to Adame      idesa sceonost

ful þiclice,      oð þam þegne ongan

his hige hweorfan,      þæt he þam gehate getruwode

þe him þæt wif      wordum sægde.

Heo dyde hit þeah þurh holdne hyge,      nyste þæt þær hearma swa fela,

fyrenearfeða,      fylgean sceolde

monna cynne,      þæs heo on mod genam

þæt heo þæs laðan bodan      larum hyrde,

ac wende þæt heo hyldo      heofoncyninges

worhte mid þam wordum      þe heo þam were swelce

tacen oðiewde      and treowe gehet,

oðþæt Adame      innan breostum

his hyge hwyrfde      and his heorte ongann

wendan to hire willan.      He æt þam wife onfeng

helle and hinnsið,      þeah hit nære haten swa,

ac hit ofetes noman      agan sceolde;

hit wæs þeah deaðes swefn      and deofles gespon,

hell and hinnsið      and hæleða forlor,

menniscra morð,      þæt hie to mete dædon,

ofet unfæle.      Swa hit him on innan com,

hran æt heortan,      hloh þa and plegode

boda bitre gehugod,      sægde begra þanc

hearran sinum:      "Nu hæbbe ic þine hyldo me

witode geworhte,      and þinne willan gelæst

to ful monegum dæge.      Men synt forlædde,

Adam and Eue.      Him is unhyldo

waldendes witod,      nu hie wordcwyde his,

lare forleton.      Forþon hie leng ne magon

healdan heofonrice,      ac hie to helle sculon

on þone sweartan sið.      Swa þu his sorge ne þearft

beran on þinum breostum,      þær þu gebunden ligst,

murnan on mode,      þæt her men bun

þone hean heofon,      þeah wit hearmas nu,

þreaweorc þoliað,      and þystre land,

and þurh þin micle mod      monig forleton

on heofonrice      heahgetimbro,

godlice geardas.      Unc wearð god yrre

forþon wit him noldon      on heofonrice

hnigan mid heafdum      halgum drihtne

þurh geongordom;      ac unc gegenge ne wæs

þæt wit him on þegnscipe      þeowian wolden.

Forþon unc waldend wearð      wrað on mode,

on hyge hearde,      and us on helle bedraf,

on þæt fyr fylde      folca mæste,

and mid handum his      eft on heofonrice

rihte rodorstolas      and þæt rice forgeaf

monna cynne.      Mæg þin mod wesan

bliðe on breostum,      forþon her synt bu tu gedon:

ge þæt hæleða bearn      heofonrice[?] sculon

leode forlætan      and on þæt lig to þe

hate hweorfan,      eac is hearm gode,

modsorg gemacod.      Swa hwæt swa wit her morðres þoliað,

hit is nu Adame      eall forgolden

mid hearran hete      and mid hæleða forlore,

monnum mid morðes cwealme.      Forþon is min mod gehæled,

hyge ymb heortan gerume,      ealle synt uncre hearmas gewrecene

laðes þæt wit lange þoledon.      Nu wille ic eft þam lige near,

Satan ic þær secan wille;      he is on þære sweartan helle

hæft mid hringa gesponne."      Hwearf him eft niðer

boda bitresta;      sceolde he þa bradan ligas

secan helle gehliðo,      þær his hearra læg

simon gesæled.      Sorgedon ba twa,

Adam and Eue,      and him oft betuh

gnornword gengdon;      godes him ondredon,

heora herran hete,      heofoncyninges nið

swiðe onsæton;      selfe forstodon

his word onwended.      þæt wif gnornode,

hof hreowigmod,      (hæfde hyldo godes,

lare forlæten),      þa heo þæt leoht geseah

ellor scriðan      þæt hire þurh untreowa

tacen iewde      se him þone teonan geræd,

þæt hie helle nið      habban sceoldon,

hynða unrim;      forþam him higesorga

burnon on breostum.      Hwilum to gebede feollon

sinhiwan somed,      and sigedrihten

godne gretton      and god nemdon,

heofones waldend,      and hine bædon

þæt hie his hearmsceare      habban mosten,

georne fulgangan,      þa hie godes hæfdon

bodscipe abrocen.      Bare hie gesawon

heora lichaman;      næfdon on þam lande þa giet

sælða gesetena,      ne hie sorge wiht

weorces wiston,      ac hie wel meahton

libban on þam lande,      gif hie wolden lare godes

forweard fremman.      þa hie fela spræcon

sorhworda somed,      sinhiwan twa.

Adam gemælde      and to Euan spræc:

"Hwæt, þu Eue, hæfst      yfele gemearcod

uncer sylfra sið.      Gesyhst þu nu þa sweartan helle

grædige and gifre.      Nu þu hie grimman meaht

heonane gehyran.      Nis heofonrice

gelic þam lige,      ac þis is landa betst,

þæt wit þurh uncres hearran þanc      habban moston,

þær þu þam ne hierde      þe unc þisne hearm geræd,

þæt wit waldendes      word forbræcon,

heofoncyninges.      Nu wit hreowige magon

sorgian for þis siðe.      Forþon he unc self bebead

þæt wit unc wite      warian sceolden,

hearma mæstne.      Nu slit me hunger and þurst

bitre on breostum,      þæs wit begra ær

wæron orsorge      on ealle tid.

Hu sculon wit nu libban      oððe on þys lande wesan,

gif her wind cymð,      westan oððe eastan,

suðan oððe norðan?      Gesweorc up færeð,

cymeð hægles scur      hefone getenge,

færeð forst on gemang,      se byð fyrnum ceald.

Hwilum of heofnum      hate scineð,

blicð þeos beorhte sunne,      and wit her baru standað,

unwered wædo.      Nys unc wuht beforan

to scursceade,      ne sceattes wiht

to mete gemearcod,      ac unc is mihtig god,

waldend wraðmod.      To hwon sculon wit weorðan nu?

Nu me mæg hreowan      þæt ic bæd heofnes god,

waldend þone godan,      þæt he þe her worhte to me

of liðum minum,      nu þu me forlæred hæfst

on mines herran hete.      Swa me nu hreowan mæg

æfre to aldre      þæt ic þe minum eagum geseah."

ða spræc Eue eft,      idesa scienost,

wifa wlitegost;      hie wæs geweorc godes,

þeah heo þa on deofles cræft      bedroren wurde:

"þu meaht hit me witan,      wine min Adam,

wordum þinum;      hit þe þeah wyrs ne mæg

on þinum[?] hyge hreowan      þonne hit me æt heortan deð."

Hire þa Adam      andswarode:

"Gif ic waldendes      willan cuðe,

hwæt ic his to hearmsceare      habban sceolde,

ne gesawe þu no sniomor,      þeah me on sæ wadan

hete heofones god      heonone nu þa,

on flod faran,      nære he firnum þæs deop,

merestream þæs micel,      þæt his o min mod getweode,

ac ic to þam grunde genge,      gif ic godes meahte

willan gewyrcean.      Nis me on worulde niod

æniges þegnscipes,      nu ic mines þeodnes hafa

hyldo forworhte,      þæt ic hie habban ne mæg.

Ac wit þus baru ne magon      bu tu ætsomne

wesan to wuhte.      Uton gan on þysne weald innan,

on þisses holtes hleo."      Hwurfon hie ba twa,

togengdon gnorngende      on þone grenan weald,

sæton onsundran,      bidan selfes gesceapu

heofoncyninges,      þa hie þa habban ne moston

þe him ær forgeaf      ælmihtig god.

þa hie heora lichoman      leafum beþeahton,

weredon mid ðy wealde,      wæda ne hæfdon;

ac hie on gebed feollon      bu tu ætsomne

morgena gehwilce,      bædon mihtigne

þæt hie ne forgeate      god ælmihtig,

and him gewisade      waldend se goda,

hu hie on þam leohte forð      libban sceolden.

þa com feran      frea ælmihtig

ofer midne dæg,      mære þeoden,

on neorxnawang      neode sine;

wolde neosian      nergend usser,

bilwit fæder,      hwæt his bearn dyde;

wiste forworhte      þam[?] he ær wlite sealde.

Gewitan him þa gangan      geomermode

under beamsceade      blæde bereafod,

hyddon hie on heolstre,      þa hie halig word

drihtnes gehyrdon,      and ondredon him.

þa sona ongann      swegles aldor

weard ahsian      woruldgesceafta,

het him recene to      rice þeoden

his sunu gangan.      Him þa sylfa oncwæð,

hean hleoðrade      hrægles þearfa:

"Ic wreo me her      wæda leasne,

liffrea min,      leafum þecce.

Scyldfull mine      sceaðen is me sare,

frecne on ferhðe;      ne dear nu forð gan

for ðe andweardne.      Ic eom eall eall nacod."

Him ða ædre god      andswarede:

"Saga me þæt, sunu min,      for hwon secest ðu

sceade sceomiende?      þu sceonde æt me

furðum ne[?] anfenge,      ac gefean eallum.

For hwon wast þu wean      and wrihst sceome,

gesyhst sorge,      and þin sylf þecest

lic mid leafum,      sagast lifceare

hean hygegeomor,      þæt þe sie hrægles þearf,

nymþe ðu æppel      ænne byrgde

of ðam wudubeame      þe ic þe wordum forbead?"

Him þa Adam eft      andswarode:

"Me ða blæda on hand      bryd gesealde,

freolucu fæmne,      freadrihten min,

ðe ic þe on teonan geþah.      Nu ic þæs tacen wege

sweotol on me selfum.      Wat ic sorga ðy ma."

ða ðæs Euan frægn      ælmihtig god:

"Hwæt druge þu, dohtor,      dugeþa genohra,

niwra gesceafta      neorxnawanges,

growendra gifa,      þa þu gitsiende

on beam gripe,      blæda name

on treowes telgum,      and me on teonan

æte þa unfreme,      Adame sealdest

wæstme þa inc wæron      wordum minum

fæste forbodene?"      Him þa freolecu mæg,

ides æwiscmod      andswarode:

"Me nædre beswac      and me neodlice

to forsceape scyhte      and to scyldfrece,

fah wyrm þurh fægir word,      oðþæt ic fracoðlice

feondræs gefremede,      fæhðe geworhte,

and þa reafode,      swa hit riht ne wæs,

beam on bearwe      and þa blæda æt."

þa nædran sceop      nergend usser,

frea ælmihtig      fagum wyrme

wide siðas      and þa worde cwæð:

"þu scealt wideferhð      werig[?] þinum

breostum bearm tredan      bradre[?] eorðan,

faran feðeleas,      þenden þe feorh wunað,

gast on innan.      þu scealt greot etan

þine lifdagas.      Swa þu laðlice

wrohte onstealdest,      þe þæt wif feoð,

hatað under heofnum      and þin heafod tredeð

fah mid fotum sinum.      þu scealt fiersna sætan

tohtan niwre;      tuddor bið gemæne

incrum orlegnið      a þenden standeð

woruld under wolcnum.      Nu þu wast and canst,

lað leodsceaða,      hu[?] þu lifian scealt."

ða to Euan god      yrringa spræc:

"Wend þe from wynne!      þu scealt wæpnedmen

wesan on gewealde,      mid weres egsan

hearde genearwad,      hean þrowian

þinra dæda gedwild,      deaðes bidan,

and þurh wop and heaf      on woruld cennan

þurh sar micel      sunu and dohtor."

Abead eac Adame      ece drihten,

lifes leohtfruma,      lað ærende:

"þu scealt oðerne      eðel secean,

wynleasran wic,      and on wræc hweorfan

nacod niedwædla,      neorxnawanges

dugeðum bedæled;      þe is gedal witod

lices and sawle.      Hwæt, þu laðlice

wrohte onstealdest;      forþon þu winnan scealt

and on eorðan þe      þine andlifne

selfa geræcan,      wegan swatig hleor,

þinne hlaf etan,      þenden þu her leofast,

oðþæt þe to heortan      hearde gripeð

adl unliðe      þe þu on æple ær

selfa forswulge;      forþon þu sweltan scealt."

Hwæt, we nu gehyrað      hwær us hearmstafas

wraðe onwocan      and woruldyrmðo.

Hie þa wuldres weard      wædum gyrede,

scyppend usser;      het heora sceome þeccan

frea frumhrægle;      het hie from hweorfan

neorxnawange      on nearore lif.

Him on laste beleac      liðsa and wynna

hihtfulne ham      halig engel

be frean hæse      fyrene sweorde;

ne mæg þær inwitfull      ænig geferan

womscyldig mon,      ac se weard hafað

miht and strengðo,      se þæt mære lif

dugeðum deore      drihtne healdeð.

No hwæðre ælmihtig      ealra wolde

Adame and Euan      arna ofteon,

fæder æt frymðe,      þeah þe hie[?] him from swice,

ac he him to frofre let      hwæðere forð wesan

hyrstedne hrof      halgum tunglum

and him grundwelan      ginne sealde;

het þam sinhiwum      sæs and eorðan

tuddorteondra      teohha gehwilcre[?]

to woruldnytte      wæstmas fedan.

Gesæton þa æfter synne      sorgfulre land,

eard and eðyl      unspedigran

fremena gehwilcre      þonne se frumstol wæs

þe hie æfter dæde of      adrifen wurdon.

Ongunnon hie þa      be godes hæse

bearn astrienan,      swa him metod bebead.

Adames and Euan      aforan wæron

freolicu twa      frumbearn cenned,

Cain and Abel.      Us cyðað bec,

hu þa dædfruman      dugeþa stryndon,

welan and wiste,      willgebroðor.

Oðer his to eorðan      elnes tilode,

se wæs ærboren;      oðer æhte heold

fæder on fultum,      oðþæt forð gewat

dægrimes worn.      Hie þa drihtne lac

begen brohton.      Brego engla beseah

on Abeles gield      eagum sinum,

cyning eallwihta,      Caines ne wolde

tiber sceawian.      þæt wæs torn were

hefig æt heortan.      Hygewælm asteah[?]

beorne on breostum,      blatende nið,

yrre for æfstum.      He þa unræden

folmum gefremede,      freomæg ofsloh,

broðor sinne,      and his blod ageat,

Cain Abeles.      Cwealmdreore swealh

þæs middangeard,      monnes swate.

æfter wælswenge      wea wæs aræred,

tregena tuddor.      Of ðam twige siððan

ludon laðwende      leng swa swiðor

reðe wæstme.      Ræhton wide

geond werþeoda      wrohtes telgan,

hrinon hearmtanas      hearde and sare

drihta bearnum,      (doð gieta swa),

of þam brad blado      bealwa gehwilces

sprytan ongunnon.      We þæt spell magon,

wælgrimme wyrd,      wope cwiðan,

nales holunge;      ac us hearde sceod

freolecu fæmne      þurh forman gylt

þe wið metod æfre      men gefremeden,

eorðbuende,      siððan Adam wearð

of godes muðe      gaste eacen.

ða worde frægn      wuldres aldor

Cain, hwær Abel      eorðan wære.

Him ða se cystleasa      cwealmes wyrhta

ædre æfter þon      andswarode:

"Ne can ic Abeles      or ne fore,

hleomæges sið,      ne ic hyrde wæs

broðer mines."      Him þa brego engla,

godspedig gast      gean þingade:

"Hwæt, befealdest þu      folmum þinum

wraðum on wælbedd      wærfæstne[?] rinc,

broðor þinne,      and his blod to me

cleopað and cigeð.      þu þæs cwealmes scealt

wite winnan      and on wræc hweorfan,

awyrged to widan aldre.      Ne seleð þe wæstmas eorðe

wlitige to woruldnytte,      ac heo wældreore swealh

halge of handum þinum;      forþon heo þe hroðra oftihð,

glæmes grene folde.      þu scealt geomor hweorfan,

arleas of earde þinum,      swa þu Abele wurde

to feorhbanan;      forþon þu flema scealt

widlast wrecan,      winemagum lað."

Him þa ædre[?] Cain      andswarode:

"Ne þearf ic ænigre      are wenan

on woruldrice,      ac ic forworht hæbbe,

heofona heahcyning,      hyldo þine,

lufan and freode;      forþon ic lastas sceal

wean on wenum      wide lecgan,

hwonne me gemitte      manscyldigne,

se me feor oððe neah      fæhðe gemonige,

broðorcwealmes.      Ic his blod ageat,

dreor on eorðan.      þu to dæge þissum

ademest me fram duguðe      and adrifest from

earde minum.      Me to aldorbanan

weorðeð wraðra sum.      Ic awyrged sceal,

þeoden, of gesyhðe      þinre hweorfan."

Him þa selfa oncwæð      sigora drihten:

"Ne þearft ðu þe ondrædan      deaðes brogan,

feorhcwealm nu giet,      þeah þu from scyle

freomagum feor      fah gewitan.

Gif þe[?] monna hwelc      mundum sinum

aldre beneoteð,      hine on cymeð

æfter þære synne      seofonfeald wracu,

wite æfter weorce."      Hine waldend on,

tirfæst metod,      tacen sette,

freoðobeacen frea,      þy læs hine feonda hwilc

mid guðþræce      gretan dorste

feorran oððe nean.      Heht þa from hweorfan

meder and magum      manscyldigne,

cnosle sinum.      Him þa Cain gewat

gongan geomormod      gode of gesyhðe,

wineleas wrecca,      and him þa wic geceas

eastlandum on,      eðelstowe

fædergeardum feor,      þær him freolecu mæg,

ides æfter æðelum      eaforan fedde.

Se æresta wæs      Enos haten,

frumbearn Caines.      Siððan fæsten[?] ongon

mid þam cneomagum      ceastre timbran;

þæt wæs under wolcnum      weallfæstenna

ærest ealra      þara þe æðelingas,

sweordberende,      settan heton.

þanon his eaforan      ærest wocan,

bearn from bryde,      on þam burhstede.

Se yldesta wæs      Iared haten,

sunu Enoses.      Siððan wocan,

þa þæs cynnes      cneowrim icton,

mægburg Caines.      Malalehel wæs

æfter Iarede      yrfes hyrde

fæder on laste,      oðþæt he forð gewat.

Siððan Mathusal      magum dælde,

bearn æfter bearne      broðrum sinum

æðelinga gestreon,      oðþæt aldorgedal

frod fyrndagum      fremman sceolde,

lif oflætan.      Lameh onfeng

æfter fæder dæge      fletgestealdum,

botlgestreonum.      Him bryda twa,

idesa on eðle      eaforan feddon,

Ada and Sella;      þara anum wæs

Iabal noma,      se þurh gleawne geþanc

herbuendra      hearpan ærest

handum sinum      hlyn awehte,

swinsigende sweg,      sunu Lamehes.

Swylce on ðære mægðe      maga wæs haten

on þa ilcan tid      Tubalcain,

se þurh snytro sped      smiðcræftega wæs,

and þurh modes gemynd      monna ærest,

sunu Lamehes,      sulhgeweorces

fruma wæs ofer foldan,      siððan folca bearn

æres[?] cuðon      and isernes,

burhsittende,      brucan wide.

þa his wifum twæm      wordum sægde

Lameh seolfa,      leofum gebeddum,

Adan and Sellan      unarlic spel:

"Ic on morðor ofsloh      minra sumne[?]

hyldemaga;      honda gewemde

on Caines      cwealme mine,

fylde mid folmum      fæder Enoses,

ordbanan Abeles,      eorðan sealde

wældreor weres.      Wat ic[?] gearwe

þæt þam lichryre      on last cymeð

soðcyninges      seofonfeald wracu,

micel æfter mane.      Min sceal swiðor

mid grimme gryre      golden wurðan

fyll and feorhcwealm,      þonne ic forð scio."

þa wearð Adame      on Abeles gyld

eafora on eðle      oþer feded,

soðfæst sunu,      þam wæs Seth noma.

Se wæs eadig      and his yldrum ðah

freolic to frofre,      fæder and meder,

Adames and Euan,      wæs Abeles gield

on woruldrice.      þa word acwæð

ord moncynnes:      "Me ece sunu[?]

sealde[?] selfa      sigora waldend,

lifes aldor      on leofes stæl,

þæs þe Cain ofsloh,      and me cearsorge

mid þys magotimbre      of mode asceaf

þeoden usser.      Him þæs þanc sie!"

Adam hæfde,      þa he eft ongan

him to eðelstæfe[?]      oðres strienan

bearnes be bryde,      beorn ellenrof,

[XXX] and[?] [C]      þisses lifes,

wintra on worulde.      Us gewritu secgað

þæt her eahtahund      iecte siððan

mægðum and mæcgum      mægburg sine

Adam on eorðan;      ealra hæfde

nigenhund wintra     

and [XXX] eac,      þa he þas woruld

þurh gastgedal      ofgyfan sceolde.

Him on laste Seth      leod[?] weardode,

eafora æfter yldrum;      eþelstol heold

and wif begeat.      Wintra hæfde

fif and hundteontig      þa he[?] furðum ongan

his mægburge      men geicean

sunum and dohtrum.      Sethes[?] eafora

se yldesta wæs      Enos haten;

se nemde god      niðþa bearna

ærest ealra,      siððan Adam stop

on grene græs      gaste geweorðad.

Seth wæs gesælig;      siððan strynde

seofon winter her      suna and dohtra

ond eahtahund.      Ealra hæfde

[XII] and nigonhund,      þa seo tid gewearð

þæt he friðgedal      fremman sceolde.

Him æfter heold,      þa he of worulde gewat,

Enos yrfe,      siððan eorðe swealh

sædberendes      Sethes lice.

He wæs leof gode      and lifde her

wintra hundnigontig      ær he be wife her

þurh[?] gebedscipe      bearn astrynde;

him þa cenned wearð      Cainan ærest

eafora on eðle.      Siððan eahtahund

and fiftyno      on friðo drihtnes

gleawferhð hæleð      geogoðe strynde,

suna and dohtra;      swealt, þa he hæfde,

frod fyrnwita,      [V] and nigonhund.

þære cneorisse wæs      Cainan[?] siððan

æfter Enose      aldordema,

weard and wisa.      Wintra hæfde

efne hundseofontig      ær him sunu woce.

þa wearð on eðle      eafora feded,

mago Cainanes[?],      Malalehel wæs haten.

Siððan eahtahund      æðelinga rim

and feowertig[?] eac      feorum geicte

Enoses sunu.      Ealra nigonhund

wintra hæfde      þa he woruld ofgeaf

and tyne eac,      þa his tiddæge

under rodera rum      rim wæs gefylled.

Him on laste heold      land and yrfe

Malalehel siððan      missera worn.

Se frumgara      fif and sixtig

wintra hæfde      þa he be wife ongann

bearna strynan.      Him bryd sunu

meowle to monnum brohte.      Se maga wæs

on his mægðe,      mine gefræge,

guma on geogoðe,      Iared haten.

Lifde siððan      and lissa breac

Malalehel lange,      mondreama her,

woruldgestreona.      Wintra hæfde

fif and hundnigontig,      þa he forð gewat,

and eahtahund;      eaforan læfde

land and leodweard.      Longe siððan

Geared gumum      gold brittade.

Se eorl wæs æðele,      æfæst hæleð,

and se frumgar his      freomagum leof.

Fif and hundteontig      on fyore lifde

wintra gebidenra      on woruldrice

and syxtig eac      þa seo sæl gewearð

þæt his wif sunu      on woruld brohte;

se eafora wæs      Enoc haten,

freolic frumbearn.      Fæder her þa gyt

his cynnes forð      cneorim icte,

eaforan[?] eahtahund;      ealra hæfde

[V] and syxtig,      þa he forð gewat,

and nigonhund eac      nihtgerimes,

wine frod wintres,      þa he þas woruld ofgeaf

ond Geared þa      gleawum læfde

land and leodweard,      leofum rince.

Enoch siððan      ealdordom ahof,

freoðosped folces wisa,      nalles feallan let

dom and drihtscipe,     

þenden he hyrde wæs      heafodmaga.

Breac blæddaga,      bearna strynde

þreohund wintra.      Him wæs þeoden hold,

rodera waldend.      Se rinc heonon

on lichoman      lisse sohte,

drihtnes duguðe,      nales deaðe swealt

middangeardes,      swa her men doþ,

geonge and ealde,      þonne him god heora

æhta and ætwist      eorðan gestreona

on genimeð      and heora aldor somed,

ac he cwic gewat      mid cyning engla

of þyssum lænan      life feran[?]

on þam gearwum      þe his gast onfeng

ær hine to monnum      modor brohte.

He þam yldestan      eaforan læfde

folc, frumbearne;      [V] and syxtig

wintra hæfde      þa he woruld ofgeaf,

and eac [III] hund.      þrage siððan

Mathusal heold      maga yrfe,

se on lichoman      lengest þissa[?]

worulddreama breac.      Worn gestrynde

ær his swyltdæge      suna and dohtra;

hæfde frod hæle,      þa he from sceolde

niþþum hweorfan,      nigonhund wintra

and hundseofontig to.      Sunu æfter heold,

Lamech leodgeard,      lange siððan

woruld bryttade.      Wintra hæfde

twa and hundteontig      þa seo tid gewearð

þæt se eorl ongan      æðele cennan,

sunu and dohtor.      Siððan lifde

fif and hundnigontig,      frea moniges breac

wintra under wolcnum,      werodes aldor,

and[?] [V] hund eac;      heold þæt folc teala,

bearna strynde,      him byras wocan,

eaforan[?] and idesa.      He þone yldestan

Noę nemde,      se niððum ær

land bryttade      siððan Lamech gewat.

Hæfde æðelinga      aldorwisa

[V] hund wintra      þa he furðum ongan

bearna strynan,      þæs þe bec cweðaþ.

Sem wæs haten      sunu Noes,

se yldesta,      oðer Cham,

þridda Iafeth.      þeoda tymdon

rume under roderum,      rim miclade

monna mægðe      geond middangeard

sunum and dohtrum.      ða giet wæs Sethes cynn,

leofes leodfruman      on lufan swiðe

drihtne dyre      and domeadig,

oðþæt bearn godes      bryda ongunnon

on Caines      cynne secan,

wergum folce,      and him þær wif curon

ofer metodes est      monna eaforan,

scyldfulra mægð      scyne and fægere.

þa reordade      rodora waldend

wrað moncynne      and þa worde cwæð:

"Ne syndon me on ferhðe freo      from gewitene

cneorisn Caines,      ac me þæt cynn hafað

sare abolgen.      Nu me Sethes bearn

torn niwiað      and him to nimað

mægeð to gemæccum      minra feonda;

þær wifa wlite      onwod grome,

idesa ansien,      and ece feond

folcdriht wera,      þa ær on friðe wæron."

Siððan hundtwelftig      geteled rime

wintra on worulde      wræce bisgodon

fæge þeoda,      hwonne frea wolde

on wærlogan      wite settan

and on deað slean      dædum scyldige

gigantmæcgas,      gode unleofe,

micle mansceaðan,      metode laðe.

þa geseah selfa      sigoro waldend

hwæt wæs monna      manes on eorðan

and þæt hie wæron      womma ðriste,

inwitfulle.      He þæt unfægere

wera cneorissum      gewrecan þohte,

forgripan gumcynne      grimme and sare,

heardum mihtum.      Hreaw hine swiðe

þæt he folcmægþa      fruman aweahte,

æðelinga ord,      þa he Adam sceop,

cwæð þæt he wolde      for wera synnum

eall aæðan      þæt on eorðan wæs,

forleosan lica gehwilc      þara þe lifes gast

fæðmum þeahte.      Eall þæt frea wolde

on ðære toweardan      tide acwellan

þe þa nealæhte      niðða bearnum.

Noe wæs god,      nergende leof,

swiðe gesælig,      sunu Lameches,

domfæst and gedefe.      Drihten wiste

þæt þæs æðelinges      ellen dohte

breostgehygdum;      forðon him brego sægde,

halig æt hleoðre,      helm allwihta,

hwæt he fah werum      fremman wolde;

geseah unrihte      eorðan fulle,

side sælwongas      synnum gehladene,

widlum gewemde.      þa waldend spræc,

nergend usser,      and to Noe cwæð:

"Ic wille mid flode      folc acwellan

and cynna gehwilc      cucra wuhta,

þara þe lyft and flod      lædað and fedað,

feoh and fuglas.      þu scealt frið habban

mid sunum þinum,      ðonne sweart wæter,

wonne wælstreamas      werodum swelgað,

sceaðum scyldfullum.      Ongyn þe scip wyrcan,

merehus micel.      On þam þu monegum scealt

reste geryman,      and rihte setl

ælcum æfter agenum      eorðan tudre.

Gescype scylfan      on scipes bosme.

þu þæt[?] fær gewyrc      fiftiges wid,

ðrittiges heah      and[?] þreohund lang

elngemeta,      and wið yða gewyrc

gefeg fæste.      þær sceal fæsl wesan

cwiclifigendra      cynna gehwilces

on þæt wudufæsten      wocor gelæded

eorðan tudres;      earc sceal þy mare."

Noe fremede[?]      swa hine nergend heht,

hyrde þam halgan      heofoncyninge,

ongan ofostlice      þæt hof wyrcan,

micle merecieste.      Magum sægde

þæt wæs þrealic þing      þeodum toweard,

reðe wite.      Hie ne rohton þæs!

Geseah þa ymb wintra worn      wærfæst metod

geofonhusa mæst      gearo hlifigean,

innan and utan      eorðan lime

gefæstnod wið flode,      fær Noes,

þy selestan.      þæt is syndrig cynn;

symle bið þy heardra      þe hit hreoh wæter,

swearte sæstreamas      swiðor beatað.

ða to Noe cwæð      nergend usser:

"Ic þe þæs mine,      monna leofost,

wære gesylle,      þæt þu weg nimest

and feora fæsl      þe þu ferian scealt

geond deop wæter      dægrimes worn

on lides bosme.      Læd, swa ic þe hate,

under earce bord      eaforan þine,

frumgaran þry,      and eower feower wif.

Ond þu seofone genim      on þæt sundreced

tudra gehwilces      geteled rimes,

þara þe to mete      mannum lifige,

and þara oðerra[?]      ælces twa.

Swilce þu of eallum      eorðan wæstmum

wiste under wægbord      werodum gelæde,

þam þe mid sceolon      mereflod nesan.

Fed freolice      feora wocre

oð ic þære lafe      lagosiða eft

reorde under roderum      ryman wille.

Gewit þu nu mid hiwum      on þæt hof gangan,

gasta werode.      Ic þe godne wat,

fæsthydigne;      þu eart freoðo wyrðe,

ara mid eaforum.      Ic on andwlitan

nu ofor seofon niht      sigan læte

wællregn ufan      widre eorðan.

Feowertig daga      fæhðe ic wille

on weras stælan      and mid wægþreate

æhta and agend      eall acwellan

þa beutan beoð      earce bordum

þonne sweart racu      stigan onginneð."

Him þa Noe gewat,      swa hine nergend het,

under earce bord      eaforan lædan,

weras on wægþæl      and heora wif somed;

and eall þæt to fæsle      frea ælmihtig

habban wolde      under hrof gefor

to heora ætgifan,      swa him ælmihtig

weroda drihten      þurh his word abead.

Him on hoh beleac      heofonrices weard

merehuses muð      mundum sinum,

sigora waldend,      and segnade

earce innan      agenum spedum

nergend usser.      Noe hæfde,

sunu Lameches,      syxhund wintra

þa he mid bearnum      under bord gestah,

gleaw mid geogoðe,      be godes hæse,

dugeðum dyrum.      Drihten sende

regn from roderum      and eac rume let

willeburnan      on woruld þringan

of ædra gehwære,      egorstreamas

swearte swogan.      Sæs up stigon

ofer stæðweallas.      Strang wæs and reðe

se ðe wætrum weold;      wreah and þeahte

manfæhðu bearn      middangeardes

wonnan wæge,      wera eðelland;

hof hergode,      hygeteonan wræc

metod on monnum.      Mere swiðe grap

on fæge folc      feowertig daga,

nihta oðer swilc.      Nið wæs reðe,

wællgrim werum;      wuldorcyninges

yða wræcon      arleasra feorh

of flæschoman.      Flod ealle wreah,

hreoh under heofonum      hea beorgas

geond sidne grund      and on sund ahof

earce from eorðan      and þa æðelo mid,

þa segnade      selfa drihten,

scyppend usser,      þa he þæt scip beleac.

Siððan wide rad      wolcnum under

ofer holmes hrincg      hof seleste,

for mid fearme.      Fære ne moston

wægliðendum      wætres brogan

hæste hrinon,      ac hie halig god

ferede and nerede.      Fiftena stod

deop ofer dunum      se drenceflod

monnes elna;      þæt is mæro wyrd!

þam æt niehstan      wæs nan to gedale,

nymþe heof[?] wæs ahafen      on þa hean lyft,

þa se egorhere      eorðan tuddor

eall acwealde,      buton þæt earce bord

heold heofona frea,      þa hine halig god

ece upp forlet      edmodne[?] flod[?]

streamum stigan,      stiðferhð cyning.

þa gemunde god      mereliðende,

sigora waldend      sunu Lameches

and ealle þa wocre      þe he wið wætre beleac,

lifes leohtfruma,      on lides bosme.

Gelædde þa wigend      weroda drihten

worde ofer widland.      Willflod ongan

lytligan eft.      Lago ebbade,

sweart under swegle.      Hæfde soð metod

eaforum egstream      eft gecyrred,

torhtne[?] ryne,      regn gestilled.

For famig scip      [L] and [C]

nihta under roderum,      siððan nægledbord,

fær seleste,      flod up ahof,

oðþæt rimgetæl      reðre þrage

daga forð gewat.      ða on dunum gesæt

heah mid hlæste      holmærna mæst,

earc Noes,      þe Armenia

hatene syndon.      þær se halga bad,

sunu Lameches,      soðra gehata

lange þrage,      hwonne him lifes weard

frea ælmihtig      frecenra siða

reste ageafe,      þæra[?] he rume dreah

þa hine on sunde      geond sidne grund

wonne yða      wide bæron.

Holm wæs heononweard;      hæleð langode,

wægliðende,      swilce wif heora,

hwonne hie of nearwe      ofer nægledbord

ofer streamstaðe      stæppan mosten

and of enge ut      æhta lædan.

þa fandode      forðweard scipes,

hwæðer sincende      sæflod þa gyt

wære under wolcnum.      Let þa ymb worn daga

þæs þe heah hlioðo      horde onfengon

and æðelum eac      eorðan tudres

sunu Lameches      sweartne fleogan

hrefn ofer heahflod      of huse ut.

Noe tealde      þæt he on neod hine,

gif he on þære lade      land ne funde,

ofer sid wæter      secan wolde

on wægþele.      Eft him seo wen geleah,

ac se feonde[?] gespearn      fleotende hreaw;

salwigfeðera      secan nolde.

He þa ymb seofon niht      sweartum hrefne

of earce forlet      æfter fleogan

ofer heah wæter      haswe culufran

on fandunga      hwæðer famig sæ

deop þa gyta      dæl ænigne

grenre eorðan      ofgifen hæfde.

Heo wide hire      willan sohte

and rume fleah.      Nohweðere reste fand,

þæt heo for flode      fotum ne meahte

land gespornan      ne on leaf treowes

steppan for streamum,      ac wæron steap hleoðo

bewrigen mid wætrum.      Gewat se wilda fugel

on æfenne      earce secan

ofer wonne wæg,      werig sigan,

hungri to handa      halgum rince.

ða wæs culufre eft      of cofan sended

ymb wucan wilde.      Seo wide fleah

oðþæt heo rumgal      restestowe

fægere funde      and þa fotum stop

on beam hyre;      gefeah bliðemod

þæs þe heo gesittan[?]      swiðe werig

on treowes telgum      torhtum moste.

Heo feðera onsceoc,      gewat fleogan eft

mid lacum hire,      liðend brohte

elebeames twig      an to handa,

grene blædæ.      þa ongeat hraðe

flotmonna frea      þæt wæs frofor cumen,

earfoðsiða bot.      þa gyt se eadega wer

ymb wucan þriddan      wilde culufran

ane sende.      Seo eft ne com

to lide fleogan,      ac heo land begeat,

grene bearwas;      nolde gladu æfre

under salwed bord      syððan ætywan

on þellfæstenne,      þa hire þearf ne wæs.

þa to Noe spræc      nergend usser,

heofonrices weard,      halgan reorde:

"þe is eðelstol      eft gerymed,

lisse on lande,      lagosiða rest

fæger on foldan.      Gewit on freðo gangan

ut of earce,      and on eorðan bearm

of þam hean hofe      hiwan læd þu

and ealle þa wocre      þe ic wægþrea on

liðe[?] nerede      þenden lago hæfde

þrymme geþeahtne[?]      þriddan[?] eðyl."

He fremede swa      and frean hyrde,

stah ofer streamweall,      swa him seo stefn bebead,

lustum miclum,      and alædde þa

of wægþele      wraðra lafe.

þa Noe ongan      nergende lac

rædfæst reðran,      and recene genam

on eallum dæl      æhtum sinum,

ðam ðe him to dugeðum      drihten sealde,

gleaw to þam gielde,      and þa gode selfum

torhtmod hæle      tiber onsægde,

cyninge engla.      Huru cuð dyde

nergend usser,      þa he Noe

gebletsade      and his bearn somed,

þæt he þæt gyld on þanc      agifen hæfde

and on geogoðhade      godum dædum

ær geearnod      þæt[?] him ealra wæs

ara este      ælmihtig god,

domfæst dugeþa.      þa gyt drihten cwæð,

wuldris aldor      word to Noe:

"Tymað nu and tiedrað,      tires brucað,

mid gefean fryðo;      fyllað eorðan,

eall geiceað.      Eow is eðelstol

and[?] holmes hlæst      and heofonfuglas[?]

and wildu deor      on geweald geseald,

eorðe ælgrene      and eacen feoh.

Næfre ge mid blode      beodgereordu

unarlice      eowre þicgeað,

besmiten mid synne      sawldreore.

ælc hine selfa      ærest begrindeð

gastes dugeðum      þæra[?] þe mid gares orde

oðrum aldor oðþringeð.      Ne ðearf he þy edleane gefeon

modgeþance,      ac ic monnes feorh

to slagan sece[?]      swiðor micle,

and to broðor banan,      þæs þe blodgyte,

wællfyll weres      wæpnum gespedeð,

morð mid mundum.      Monn wæs to godes

anlicnesse      ærest gesceapen.

ælc hafað magwlite      metodes and engla

þara þe healdan wile      halige þeawas.

Weaxað and wridað,      wilna brucað,

ara on eorðan;      æðelum fyllað

eowre fromcynne      foldan sceatas,

teamum and tudre.      Ic eow treowa þæs

mine selle,      þæt ic on middangeard

næfre egorhere      eft gelæde,

wæter ofer widland.      Ge on wolcnum þæs

oft and[?] gelome      andgiettacen

magon sceawigan,      þonne ic scurbogan

minne iewe,      þæt ic monnum þas

wære gelæste,      þenden woruld standeð."

ða wæs se snotra      sunu Lamehes

of fere acumen      flode on laste

mid his eaforum þrim,      yrfes hyrde

(and heora feower wif;     

nemde wæron      Percoba, Olla,

Olliua, Olliuani),     

wærfæst metode[?],      wætra lafe.

Hæleð hygerofe      hatene wæron,

suna Noes      Sem and Cham,

Iafeð þridda.      From þam gumrincum

folc geludon      and gefylled wearð

eall þes middangeard      monna bearnum.

ða Noe ongan      niwan stefne

mid hleomagum      ham staðelian

and to eorðan him      ætes tilian;

won and worhte,      wingeard sette,

seow sæda fela,      sohte georne

þa him wlitebeorhte      wæstmas brohte,

geartorhte gife,      grene folde.

ða þæt geeode,      þæt se eadega wer

on his wicum wearð      wine druncen,

swæf symbelwerig,      and him selfa sceaf

reaf of lice.      Swa gerysne ne wæs,

læg þa limnacod.      He lyt ongeat

þæt him on his inne[?]      swa earme gelamp,

þa him on hreðre      heafodswima

on þæs halgan hofe      heortan clypte.

Swiðe on slæpe      sefa nearwode

þæt he ne mihte      on gemynd drepen

hine handum self      mid hrægle wryon

and sceome þeccan,      swa gesceapu wæron

werum and wifum,      siððan wuldres þegn

ussum fæder and meder      fyrene sweorde

on laste beleac      lifes eðel.

þa com ærest      Cam in siðian,

eafora Noes,      þær his aldor læg,

ferhðe forstolen.      þær he freondlice

on his agenum fæder      are ne wolde

gesceawian,      ne þa sceonde huru

hleomagum helan,      ac he hlihende

broðrum sægde,      hu se beorn hine

reste on recede.      Hie þa raðe stopon,

heora andwlitan      in bewrigenum

under loðum listum,      þæt hie leofum men

geoce gefremede;      gode wæron begen,

Sem and Iafeð.      ða of slæpe onbrægd

sunu Lamehes,      and þa sona ongeat

þæt him cynegodum      Cham ne wolde,

þa him wæs are þearf,      ænige cyðan

hyldo and treowa.      þæt þam halgan wæs

sar on mode,      ongan þa his selfes bearn

wordum wyrgean,      cwæð, he wesan sceolde

hean under heofnum,      hleomaga þeow,

Cham on eorþan;      him þa cwyde syððan

and his fromcynne      frecne scodon.

þa nyttade      Noe siððan

mid sunum sinum      sidan rices

ðreohund wintra      þisses lifes,

freomen æfter flode,      and fiftig eac, þa he forð gewat.

Siððan his eaforan      ead bryttedon,

bearna stryndon;      him wæs beorht wela.

þa wearð Iafeðe      geogoð afeded,

hyhtlic heorðwerod      heafodmaga,

sunu and dohtra.      He wæs selfa til,

heold a rice,      eðeldreamas,

blæd mid bearnum,      oðþæt breosta hord,

gast ellorfus      gangan sceolde

to godes dome.      Geomor siððan

fæder flettgesteald      freondum dælde,

swæsum and gesibbum,      sunu Iafeðes;

þæs teames wæs      tuddor gefylled

unlytel dæl      eorðan gesceafta.

Swilce Chames suno      cende wurdon,

eaforan on eðle;      þa yldestan

Chus and Chanan[?]      hatene wæron,

ful freolice feorh,      frumbearn Chames.

Chus wæs æðelum      heafodwisa,

wilna brytta      and worulddugeða

broðrum sinum,      botlgestreona,

fæder on laste,      siððan forð gewat

Cham of lice,      þa him cwealm gesceod.

Se magoræswa      mægðe sinre

domas sægde,      oðþæt his dogora wæs

rim aurnen.      þa se rinc ageaf

eorðcunde ead,      sohte oðer lif,

fæder Nebroðes[?].      Frumbearn siððan

eafora Chuses      yrfestole weold,

widmære wer,      swa[?] us gewritu secgeað,

þæt he moncynnes      mæste hæfde

on þam mældagum      mægen and strengo.

Se wæs Babylones      bregorices fruma,

ærest æðelinga;      eðelðrym onhof,

rymde and rærde.      Reord wæs þa gieta

eorðbuendum      an gemæne.

Swilce[?] of Cames      cneorisse woc

wermægða fela;      of þam widfolce[?]

cneorim micel      cenned wæron.

þa wearð Seme      suna and dohtra

on woruldrice      worn afeded,

freora bearna,      ær ðon frod[?] cure

wintrum wælreste      werodes aldor.

On þære mægðe      wæron men tile,

þara an wæs      Eber haten,

eafora Semes;      of þam eorle woc

unrim þeoda,      þa nu æðelingas,

ealle eorðbuend,      Ebrei hatað.

Gewiton him þa eastan      æhta lædan,

feoh and feorme.      Folc wæs anmod;

rofe rincas      sohton rumre land,

oðþæt hie becomon      corðrum miclum,

folc ferende,      þær hie fæstlice

æðelinga bearn,      eard genamon.

Gesetton þa Sennar      sidne and widne

leoda ræswan;      leofum mannum

heora geardagum      grene wongas,

fægre foldan,      him forðwearde

on ðære dægtide      duguðe wæron,

wilna gehwilces      weaxende sped.

ða þær mon mænig      be his mægwine,

æðeling anmod,      oðerne bæd

þæs hie him to mærðe,      ær seo mengeo eft

geond foldan bearm[?]      tofaran sceolde,

leoda mægðe      on landsocne

burh geworhte      and to beacne torr

up arærde      to rodortunglum.

þæs þe hie gesohton      Sennera feld,

swa þa foremeahtige      folces ræswan,

þa yldestan      oft and gelome

liðsum gewunedon;      larum sohton

weras to weorce      and to wrohtscipe,

oðþæt for wlence      and for wonhygdum

cyðdon cræft heora,      ceastre worhton

and to heofnum up      hlædræ rærdon,

strengum stepton      stænenne[?] weall

ofer monna gemet,      mærða georne,

hæleð mid honda.      þa com halig god

wera cneorissa      weorc sceawigan,

beorna burhfæsten,      and þæt beacen somed,

þe to roderum up      ræran ongunnon

Adames eaforan,      and þæs unrædes

stiðferhð cyning      steore gefremede,

þa he reðemod      reorde gesette

eorðbuendum      ungelice,

þæt hie þære spæce      sped ne ahton.

þa hie gemitton      mihtum spedge,

teoche æt torre,      getalum myclum,

weorces wisan,      ne þær wermægða

ænig wiste      hwæt oðer cwæð.

Ne meahte hie gewurðan      weall stænenne

up forð timbran,      ac hie earmlice

heapum tohlocon[?],      hleoðrum gedælde;

wæs oðerre[?]      æghwilc worden

mægburh fremde,      siððan metod tobræd

þurh his mihta sped      monna spræce.

Toforan þa      on feower wegas

æðelinga bearn      ungeþeode

on landsocne.      Him on laste bu

stiðlic stantorr      and seo steape burh

samod samworht      on Sennar stod.

Weox þa under wolcnum      and wriðade

mægburh Semes,      oðþæt mon awoc

on þære cneorisse,      cynebearna rim,

þancolmod wer,      þeawum hydig.

Wurdon þam æðelinge      eaforan acende,

in Babilone      bearn afeded

freolicu tu,      and þa frumgaran,

hæleð higerofe,      hatene wæron

Abraham and Aaron;      þam eorlum wæs

frea engla bam      freond[?] and aldor.

ða wearð Aarone      eafora feded,

leoflic on life,      ðam wæs Loth noma.

ða magorincas      metode geþungon,

Abraham and Loth,      unforcuðlice,

swa him from yldrum      æðelu wæron

on woruldrice;      forðon hie wide nu

dugeðum demað      drihtfolca[?] bearn[?].

þa þæs mæles wæs      mearc agongen

þæt him Abraham      idese brohte,

wif to hame,      þær he wic ahte,

fæger and freolic.      Seo fæmne wæs

Sarra haten,      þæs þe us secgeað bec.

Hie þa wintra fela      woruld bryttedon,

sinc ætsomne,      sibbe heoldon

geara mengeo.      Nohwæðre gifeðe wearð

Abrahame þa gyt      þæt him yrfeweard

wlitebeorht ides      on woruld brohte,

Sarra Abrahame,      suna and dohtra.

Gewat him þa mid cnosle      ofer Caldea folc

feran mid feorme      fæder Abrahames;

snotor mid gesibbum      secean wolde

Cananea land.      Hine cneowmægas,

metode gecorene      mid siðedon

of þære eðeltyrf,      Abraham and Loth.

Him þa cynegode      on Carran

æðelinga bearn      eard genamon,

weras mid wifum.      On þam wicum his

fæder Abrahames      feorh gesealde,

wærfæst hæle;      wintra hæfde

twa hundteontig,      geteled rime,

and fife eac,      þa he forð gewat

misserum frod      metodsceaft seon.

ða se halga spræc,      heofonrices weard,

to Abrahame,      ece drihten:

"Gewit þu nu feran      and þine fare lædan,

ceapas to cnosle.      Carran[?] ofgif,

fæder eðelstol.      Far, swa ic þe hate,

monna leofost,      and þu minum wel

larum hyre,      and þæt land gesec

þe ic þe ælgrene      ywan wille,

brade foldan.      þu gebletsad scealt

on mundbyrde      minre lifigan.

Gif ðe ænig      eorðbuendra

mid wean greteð,      ic hine wergðo on

mine sette      and modhete,

longsumne nið;      lisse selle,

wilna wæstme      þam þe wurðiað.

þurh þe eorðbuende      ealle onfoð,

folcbearn freoðo      and freondscipe,

blisse minre      and bletsunge

on woruldrice.      Wriðende sceal

mægðe þinre      monrim wesan

swiðe under swegle      sunum and dohtrum,

oðþæt fromcyme      folde weorðeð,

þeodlond monig      þine gefylled."

Him þa Abraham gewat      æhte lædan

of Egipta      eðelmearce,

gumcystum god,      golde and seolfre

swiðfeorm and gesælig,      swa him sigora weard,

waldend usser      þurh his word abead,

ceapas from Carran;      sohton Cananea

lond and leodgeard.      þa com leof gode

on þa eðelturf      idesa lædan,

swæse gebeddan      and his suhtrian

wif on willan.      Wintra hæfde

fif and hundseofontig      ða he faran sceolde,

Carran ofgifan      and cneowmagas.

Him þa feran gewat      fæder ælmihtiges

lare gemyndig      land sceawian

geond þa folcsceare      be frean hæse

Abraham wide,      oðþæt ellenrof

to Sicem[?] com      siðe spedig,

cynne Cananeis.      þa hine cyning engla

Abrahame      iewde selfa,

domfæst wereda      and drihten cwæð:

"þis is seo eorðe      þe ic ælgrene

tudre þinum      torhte wille

wæstmum gewlo      on geweald don,

rume rice."      þa se rinc gode

wibed worhte      and þa waldende

lifes leohtfruman      lac onsægde

gasta helme.      Him þa gyt gewat

Abraham eastan      eagum wlitan

on landa[?] cyst,      (lisse gemunde

heofonweardes gehat,      þa him þurh halig word

sigora selfcyning      soð gecyðde),

oðþæt drihtweras      duguþum geforan

þær is botlwela      Bethlem haten.

Beorn bliðemod      and his broðor sunu

forð oferforan      folcmæro land

eastan mid æhtum,      æfæste men

weallsteapan hleoðu,      and him þa wic curon

þær him wlitebeorhte      wongas geþuhton.

Abraham þa      oðere siðe

wibed worhte.      He þær wordum god

torhtum cigde,      tiber onsægde

his liffrean,      (him þæs lean ageaf

nalles hneawlice[?]      þurh his hand metend),

on þam gledstyde      gumcystum til.

ðær ræsbora      þrage siððan

wicum wunode      and wilna breac,

beorn mid bryde,      oðþæt brohþrea

Cananea wearð      cynne getenge,

hunger se hearda,      hamsittendum,

wælgrim werum.      Him þa wishydig

Abraham gewat      on Egypte,

drihtne gecoren,      drohtað secan,

fleah wærfæst wean;      wæs þæt wite to strang.

Abraham maðelode,      geseah Egypta

hornsele hwite      and hea byrig

beorhte blican;      ongan þa his bryd frea,

wishydig wer,      wordum læran:

"Siððan Egypte      eagum moton

on þinne wlite wlitan      wlance monige,

þonne æðelinga      eorlas wenað,

mæg ælfscieno,      þæt þu min sie

beorht gebedda,      þe wile beorna sum

him geagnian.      Ic me onegan[?] mæg

þæt me wraðra sum      wæpnes ecge

for freondmynde      feore beneote.

Saga þu, Sarra,      þæt þu sie sweostor min,

lices mæge,      þonne þe leodweras

fremde fricgen      hwæt sie freondlufu

ellðeodigra      uncer twega,

feorren cumenra.      þu him fæste hel

soðan spræce;      swa þu minum scealt

feore gebeorgan,      gif me freoðo drihten

on woruldrice,      waldend usser,

an ælmihtig,      swa he ær dyde,

lengran lifes.      Se us þas lade sceop,

þæt we on Egiptum      are sceolde

fremena friclan      and us fremu secan."

þa com ellenrof      eorl siðian,

Abraham mid æhtum      on Egypte,

þær him folcweras      fremde wæron,

wine uncuðe.      Wordum spræcon

ymb þæs wifes wlite      wlonce monige,

dugeðum dealle;      him drihtlicu mæg,

on wlite modgum      mænegum ðuhte,

cyninges þegnum.      Hie þæt cuð dydon

heora folcfrean      þæt[?] fægerro lyt

for æðelinge      idesa[?] sunnon,

ac hie Sarran      swiðor micle,

wynsumne wlite      wordum heredon,

oðþæt he lædan heht      leoflic wif to

his selfes sele.      Sinces brytta,

æðelinga helm      heht Abrahame

duguðum stepan.      Hwæðere drihten wearð,

frea Faraone      fah and yrre

for wifmyne;      þæs wraðe ongeald

hearde mid hiwum      hægstealdra wyn.

Ongæt hwæðere      gumena aldor

hwæt him waldend wræc      witeswingum;

heht him Abraham      to egesum geðreadne

brego Egipto,      and his bryd ageaf,

wif to gewealde;      heht him wine ceosan,

ellor æðelingas,      oðre dugeðe.

Abead þa þeodcyning      þegnum sinum,

ombihtscealcum,      þæt hie hine arlice

ealles onsundne      eft gebrohten

of þære folcsceare,      þæt he on friðe wære.

ða Abraham      æhte lædde

of Egypta      eðelmearce;

hie ellenrofe      idese feredon,

bryd and begas,      þæt hie to Bethlem

on cuðe wic      ceapas læddon,

eadge eorðwelan      oðre siðe,

wif on[?] willan      and heora woruldgestreon.

Ongunnon him þa bytlian      and heora burh ræran,

and sele settan,      salo niwian.

Weras on wonge      wibed setton

neah þam þe Abraham      æror rærde

his waldende      þa westan com.

þær se eadga eft      ecan drihtnes

niwan stefne      noman weorðade;

tilmodig eorl      tiber onsægde

þeodne engla,      þancode swiðe

lifes leohtfruman      lisse and ara.

Wunedon on þam wicum,      hæfdon wilna geniht

Abraham and Loth.      Ead bryttedon,

oðþæt hie on þam lande      ne meahton leng somed

blædes brucan      and heora begra þær

æhte habban,      ac sceoldon arfæste,

þa rincas þy      rumor secan

ellor eðelseld.      Oft wæron teonan

wærfæstra wera      weredum gemæne,

heardum hearmplega.      þa se halga ongan

ara gemyndig      Abraham sprecan

fægre to Lothe:      "Ic eom fædera þin

sibgebyrdum,      þu min suhterga.

Ne sceolon unc betweonan      teonan weaxan,

wroht wriðian–      ne þæt wille god!

Ac wit synt gemagas;      unc gemæne ne sceal

elles awiht,      nymþe eall tela

lufu langsumu.      Nu þu, Loth, geþenc,

þæt unc modige      ymb mearce sittað,

þeoda þrymfæste      þegnum and gesiððum,

folc Cananea      and Feretia,

rofum rincum.      Ne willað rumor unc

landriht heora;      forðon wit lædan sculon,

teon[?] of þisse stowe,      and unc staðolwangas

rumor secan.      Ic ræd sprece,

bearn Arones,      begra uncer,

soðne secge.      Ic þe selfes dom

life, leofa.      Leorna þe seolfa

and geþancmeta      þine mode

on hwilce healfe      þu wille hwyrft don,

cyrran mid ceape,      nu ic þe cyst abead."

Him þa Loth gewat      land sceawigan

be Iordane,      grene eorðan.

Seo wæs wætrum weaht      and wæstmum þeaht,

lagostreamum leoht,      and gelic godes

neorxnawange[?],      oðþæt[?] nergend god

for wera synnum      wylme gesealde

Sodoman and Gomorran,      sweartan lige.

Him þa eard geceas      and eðelsetl

sunu Arones      on Sodoma byrig;

æhte sine      ealle[?] lædde[?],

beagas from Bethlem      and botlgestreon,

welan, wunden gold.      Wunode siððan

be Iordane      geara mænego.

þær folcstede      fægre wæron,

men arlease,      metode laðe.

Wæron Sodomisc cynn      synnum þriste,

dædum gedwolene;      drugon heora selfra

ecne unræd.      æfre ne wolde

þam leodþeawum      Loth[?] onfon,

ac he þære mægðe      monwisan fleah,

þeah þe he on þam lande      lifian sceolde,

facen and fyrene,      and hine fægre heold,

þeawfæst and geþyldig      on þam þeodscipe,

emne þon gelicost,      lara gemyndig,

þe he ne cuðe      hwæt þa cynn dydon.

Abraham wunode      eðeleardum

Cananea forð.      Hine cyning engla,

metod moncynnes      mundbyrde heold,

wilna wæstmum      and worulddugeðum,

lufum and lissum;      forþon his lof secgað

wide under wolcnum      wera cneorisse,

foldwonga[?] bearn.      He frean hyrde

estum on eðle,      ðenden he eardes breac,

halig and higefrod;      næfre hleowlora[?]

æt edwihtan      æfre weorðeð

feorhberendra      forht and acol,

mon for metode,      þe him æfter a

þurh gemynda sped      mode[?] and dædum,

worde and gewitte,      wise þance,

oð his ealdorgedal      oleccan wile.

ða ic aldor gefrægn      Elamitarna

fromne folctogan,      fyrd gebeodan,

Orlahomar;      him Ambrafel

of Sennar      side worulde

for on fultum.      Gewiton hie feower þa

þeodcyningas      þrymme micle

secan suð ðanon      Sodoman and Gomorran.

þa wæs guðhergum      be Iordane

wera eðelland      wide geondsended,

folde feondum.      Sceolde forht monig

blachleor ides      bifiende gan

on fremdes fæðm;      feollon wergend

bryda and beaga,      bennum seoce.

Him þa togeanes      mid guðþræce

fife foran      folccyningas

sweotum suðon,      woldon Sodome burh

wraðum werian;      þa wintra [XII]

norðmonnum ær      niede sceoldon

gombon gieldan      and gafol sellan,

oðþæt þa leode      leng ne woldon

Elamitarna      aldor swiðan

folcgestreonum,      ac him from swicon.

Foron þa tosomne      (francan wæron hlude),

wraðe wælherigas.      Sang se wanna fugel

under deoreðsceaftum,      deawigfeðera,

hræs on wenan.      Hæleð onetton

on mægencorðrum,      modum þryðge[?],

oðþæt folcgetrume      gefaren hæfdon

sid tosomne      suðan and norðan,

helmum þeahte.      þær wæs heard plega,

wælgara wrixl,      wigcyrm micel,

hlud hildesweg.      Handum brugdon

hæleð of scæðum      hringmæled sweord,

ecgum dihtig.      þær wæs eaðfynde

eorle orlegceap,      se ðe ær ne wæs

niðes genihtsum.      Norðmen wæron

suðfolcum swice;      wurdon Sodomware

and Gomorre,      goldes bryttan,

æt þæm lindcrodan      leofum bedrorene,

fyrdgesteallum.      Gewiton feorh heora

fram þam folcstyde      fleame nergan,

secgum ofslegene;      him on swaðe feollon

æðelinga bearn,      ecgum ofþegde,

willgesiððas.      Hæfde wigsigor

Elamitarna      ordes wisa,

weold wælstowe.      Gewat seo wæpna laf

fæsten secan.      Fynd gold strudon,

ahyðdan[?] þa mid herge      hordburh wera,

Sodoman and Gomorran,      þa sæl ageald,

mære ceastra.      Mægð siðedon,

fæmnan and wuduwan,      freondum beslægene,

from hleowstole.      Hettend læddon

ut mid æhtum      Abrahames mæg

of Sodoma byrig.      We þæt soð magon

secgan furður,      hwelc siððan wearð

æfter þæm gehnæste      herewulfa sið,

þara þe læddon Loth      and leoda god,

suðmonna sinc,      sigore gulpon.

Him þa secg hraðe      gewat siðian,

an gara laf,      se ða guðe genæs,

Abraham secan.      Se þæt orlegweorc

þam Ebriscan      eorle gecyðde,

forslegen swiðe      Sodoma folc,

leoda duguðe      and Lothes sið.

þa þæt inwitspell      Abraham sægde

freondum sinum;      bæd him fultumes

wærfæst hæleð      willgeðoftan,

Aner and Manre,      Escol þriddan,

cwæð þæt him wære      weorce on mode,

sorga sarost,      þæt his suhtriga

þeownyd þolode;      bæd him þræcrofe

þa rincas þæs      ræd ahicgan,

þæt his hyldemæg      ahreded[?] wurde,

beorn mid bryde.      Him þa broðor þry

æt spræce þære      spedum miclum

hældon hygesorge      heardum wordum,

ellenrofe,      and Abrahame

treowa sealdon,      þæt hie his torn mid him

gewræcon on wraðum,      oððe on wæl feollan[?].

þa se halga heht      his heorðwerod

wæpna onfon.      He þær wigena fand,

æscberendra,      [XVIII]

and [CCC] eac      þeodenholdra[?],

þara þe he wiste      þæt meahte wel æghwylc

on fyrd wegan      fealwe linde.

Him þa Abraham gewat      and þa eorlas þry

þe him ær treowe sealdon      mid heora folcgetrume[?];

wolde his mæg huru,     

Loth alynnan      of laðscipe.

Rincas wæron[?] rofe,      randas wægon

forð fromlice      on foldwege.

Hildewulfas      herewicum neh

gefaren hæfdon.      þa he his frumgaran,

wishydig wer,      wordum sægde,

þares afera,      him wæs þearf micel

þæt hie[?] on twa healfe     

grimme guðgemot      gystum eowdon

heardne handplegan;      cwæð þæt him se halga,

ece drihten,      eaðe[?] mihte

æt þam spereniðe      spede lænan.

þa ic neðan gefrægn      under nihtscuwan

hæleð to hilde.      Hlyn wearð on wicum

scylda and sceafta,      sceotendra fyll,

guðflana gegrind;      gripon unfægre

under sceat werum      scearpe garas,

and feonda feorh      feollon ðicce,

þær hlihende      huðe feredon

secgas and gesiððas.      Sigor eft ahwearf

of norðmonna      niðgeteone,

æsctir wera.      Abraham sealde

wig to wedde,      nalles wunden gold,

for his suhtrigan,      sloh and fylde

feond on fitte.      Him on fultum grap

heofonrices weard.      Hergas wurdon

feower on fleame,      folccyningas,

leode ræswan.      Him on laste stod

hihtlic heorðwerod,      and hæleð lagon,

on swaðe sæton,      þa þe Sodoma

and Gomorra      golde berofan,

bestrudon stigwitum.      Him þæt stiðe geald

fædera Lothes.      Fleonde wæron[?]

Elamitarna      aldorduguðe

dome bedrorene,      oðþæt hie Domasco

unfeor wæron.      Gewat him Abraham ða

on þa wigrode      wiðertrod seon

laðra monna.      Loth wæs ahreded,

eorl mid æhtum,      idesa hwurfon,

wif on willan.      Wide gesawon

freora feorhbanan      fuglas slitan

on ecgwale.      Abraham ferede

suðmonna eft      sinc and bryda,

æðelinga bearn,      oðle nior,

mægeð heora magum.      Næfre mon ealra

lifigendra her      lytle werede

þon wurðlicor      wigsið ateah,

þara þe wið swa miclum      mægne geræsde.

þa wæs suð þanon      Sodoma folce[?]

guðspell wegen[?],      hwelc gromra wearð

feonda fromlad.      Gewat him frea leoda,

eorlum bedroren,      Abraham secan,

freonda feasceaft.      Him ferede mid

Solomia      sinces hyrde;

þæt wæs se mæra      Melchisedec,

leoda bisceop.      Se mid lacum com

fyrdrinca fruman      fægre gretan,

Abraham arlice,      and him on sette

godes bletsunge,      and swa gyddode:

"Wæs[?] ðu gewurðod      on wera rime

for þæs eagum      þe ðe æsca tir

æt guðe forgeaf!      þæt is god selfa,

se ðe hettendra      herga þrymmas

on geweald gebræc,      and þe wæpnum læt

rancstræte forð      rume wyrcan,

huðe ahreddan      and hæleð fyllan.

On swaðe sæton;      ne meahton siðwerod

guðe spowan,      ac hie god flymde,

se ðe æt feohtan      mid frumgarum

wið ofermægnes      egsan sceolde

handum sinum,      and halegu treow,

seo þu wið rodora weard      rihte healdest."

Him þa se beorn      bletsunga lean

þurh hand ageaf,      and þæs hereteames

ealles teoðan sceat      Abraham sealde

godes bisceope.      þa spræc guðcyning,

Sodoma aldor,      secgum befylled,

to Abrahame      (him wæs ara þearf).

"Forgif me mennen      minra leoda,

þe þu ahreddest      herges cræftum

wera wælclommum!      Hafa þe wunden gold

þæt ær agen wæs      ussum folce,

feoh and frætwa!      Læt me freo lædan

eft on eðel      æðelinga bearn,

on weste wic      wif and cnihtas,

earme wydewan!      Eaforan syndon deade,

folcgesiðas,      nymðe fea ane,

þe me mid sceoldon      mearce healdan."

Him þa Abraham      andswarode

ædre for eorlum,      elne gewurðod,

dome and sigore,      drihtlice spræc:

"Ic þe gehate,      hæleða waldend,

for þam halgan,      þe heofona is

and[?] þisse eorðan      agendfrea,

wordum minum,      nis woruldfeoh,

þe ic me agan wille,     

sceat ne scilling,      þæs ic on sceotendum,

þeoden mæra,      þines ahredde,

æðelinga helm,      þy læs þu eft cweðe

þæt ic wurde,      willgesteallum,

eadig on eorðan      ærgestreonum

Sodoma rices[?];      ac þu selfa[?] most heonon

huðe lædan,      þe ic þe æt hilde gesloh,

ealle buton dæle      þissa drihtwera,

Aneres and Mamres      and Escoles.

Nelle ic þa rincas      rihte benæman,

ac hie me fulleodon      æt æscþræce,

fuhton þe æfter frofre.      Gewit þu ferian nu

ham hyrsted gold      and healsmægeð,

leoda idesa.      þu þe laðra ne þearft

hæleða hildþræce      hwile onsittan,

norðmanna wig;      ac[?] nefuglas

under beorhhleoþum      blodige[?] sittað,

þeodherga wæle[?]      þicce gefylled."

Gewat him þa se healdend      ham siðian

mid þy hereteame      þe him se halga forgeaf,

Ebrea leod      arna gemyndig.

þa gen Abrahame      eowde selfa

heofona heahcyning      halige spræce,

trymede tilmodigne      and him to reordode:

"Meda syndon micla þina!      Ne læt þu þe þin mod asealcan,

wærfæst willan mines!      Ne þearft þu þe wiht ondrædan,

þenden þu mine lare læstest,      ac ic þe lifigende her

wið weana gehwam      wreo and scylde

folmum minum;      ne þearft þu forht wesan."

Abraham þa      andswarode,

dædrof drihtne sinum,      frægn hine dægrime frod:

"Hwæt gifest þu me,      gasta waldend,

freomanna to frofre,      nu ic þus feasceaft eom?

Ne þearf ic yrfestol      eaforan bytlian

ænegum minra,      ac me æfter sculon

mine woruldmagas      welan bryttian.

Ne sealdest þu me sunu;      forðon mec sorg dreceð

on sefan swiðe.      Ic sylf ne mæg

ræd ahycgan.      Gæð gerefa min

fægen freobearnum;      fæste mynteð

ingeþancum      þæt me æfter sie

eaforan sine      yrfeweardas.

Geseoð þæt me of bryde      bearn ne wocon."

Him þa ædre god      andswarode:

"Næfre gerefan      rædað þine

eafora yrfe,      ac þin agen bearn

frætwa healdeð,      þonne þin flæsc ligeð.

Sceawa heofon,      and[?] hyrste gerim,

rodores tungel,      þa nu rume heora

wuldorfæstne wlite      wide dælað

ofer brad brymu      beorhte scinan.

Swilc bið mægburge[?]      menigo þinre

folcbearnum frome.      Ne læt þu þin ferhð wesan

sorgum asæled[?].      Gien þe sunu weorðeð,

bearn of bryde      þurh gebyrd cumen,

se ðe æfter bið      yrfes hyrde,

gode mære.      Ne geomra þu!

Ic eom se waldend      se þe for wintra fela

of Caldea      ceastre alædde,

feowera sumne,      gehet þe folcstede

wide to gewealde.      Ic þe wære nu,

mago Ebrea,      mine selle,

þæt sceal fromcynne      folde þine,

sidland manig,      geseted wurðan,

eorðan sceatas      oð Eufraten,

and from Egypta      eðelmearce

swa mid niðas      swa[?] Nilus sceadeð

and eft Wendelsæ[?]      wide rice.

Eall þæt sculon agan      eaforan þine,

þeodlanda gehwilc,      swa þa þreo wæter

steape stanbyrig      streamum bewindað,

famige flodas      folcmægða byht."

þa wæs Sarran      sar on mode,

þæt him Abrahame      ænig ne wearð

þurh gebedscipe      bearn gemæne,

freolic to frofre.      Ongann þa ferhðcearig

to were sinum      wordum mæðlan:

"Me þæs forwyrnde      waldend heofona,

þæt ic mægburge      moste þinre

rim miclian      roderum under

eaforum þinum.      Nu ic eom orwena

þæt unc se[?] eðylstæf[?]      æfre weorðe

gifeðe ætgædere.      Ic eom geomorfrod!

Drihten min,      do swa ic þe bidde!

Her is fæmne,      freolecu mæg,

ides Egyptisc,      an on gewealde.

Hat þe þa recene      reste gestigan,

and afanda hwæðer      frea wille

ænigne þe      yrfewearda

on woruld lætan      þurh þæt wif cuman."

þa se eadega wer      idese larum

geðafode,      heht him þeowmennen

on bedd gan      bryde larum.

Hire mod astah      þa heo wæs magotimbre

be Abrahame      eacen worden.

Ongan æfþancum      agendfrean

halsfæst herian,      higeþryðe wæg,

wæs laðwendo,      lustum ne wolde

þeowdom þolian,      ac heo þriste ongan

wið Sarran      swiðe winnan.

þa ic þæt wif gefrægn      wordum cyðan

hire mandrihtne      modes sorge,

sarferhð sægde      and swiðe cwæð:

"Ne fremest þu gerysnu      and riht wið me.

þafodest þu gena      þæt me þeowmennen,

siððan Agar ðe,      idese laste,

beddreste gestah,      swa ic bena wæs,

drehte[?] dogora gehwam[?]      dædum and wordum

unarlice.      þæt Agar[?] sceal ongieldan[?],

gif ic mot for þe      mine wealdan,

Abraham leofa.      þæs sie ælmihtig,

drihtna[?] drihten,      dema mid unc twih."

Hire þa ædre      andswarode

wishidig wer      wordum sinum:

"Ne forlæte ic þe,      þenden wit lifiað bu,

arna lease,      ac þu þin agen most

mennen ateon,      swa þin mod freoð."

ða wearð unbliðe      Abrahames cwen,

hire worcþeowe      wrað on mode,

heard and hreðe,      higeteonan spræc

fræcne on fæmnan.      Heo þa fleon gewat

þrea and þeowdom;      þolian ne wolde

yfel and ondlean,      þæs ðe ær dyde

to Sarran,      ac heo on sið gewat

westen secan.      þær hie wuldres þegn,

engel drihtnes      an gemitte

geomormode,      se hie georne frægn:

"Hwider fundast þu,      feasceaft ides,

siðas dreogan?      þec Sarre ah."

Heo him ædre      andswarode:

"Ic fleah wean, wana      wilna gehwilces,

hlæfdigan hete,      hean of wicum,

tregan and teonan.      Nu sceal tearighleor

on westenne      witodes bidan,

hwonne of heortan      hunger oððe wulf

sawle and sorge      somed abregde."

Hire þa se engel      andswarode:

"Ne ceara þu feor heonon      fleame dælan

somwist incre,      ac þu sece eft,

earna þe ara,      eaðmod ongin

dreogan æfter dugeðum,      wes drihtenhold.

þu scealt, Agar,      Abrahame sunu

on woruld bringan.      Ic þe wordum nu

minum secge,      þæt se magorinc sceal

mid yldum wesan      Ismahel haten.

Se bið unhyre,      orlæggifre,

and[?] wiðerbreca      wera cneorissum,

magum sinum;      hine monige on

wraðe winnað      mid wæpenþræce.

Of þam frumgaran[?]      folc awæcniað[?],

þeod unmæte.      Gewit þu þinne eft

waldend secan;      wuna þæm þe agon!"

Heo þa ædre gewat      engles larum

hire hlafordum,      swa se halga bebead,

godes ærendgast,      gleawan spræce.

þa wearð Abrahame      Ismael geboren,

efne þa he on worulde      wintra hæfde

[VI] and [LXXX].      Sunu weox and ðah,

swa se engel ær      þurh his agen word,

fæle freoðoscealc,      fæmnan sægde.

þa se ðeoden      ymb [XIII] gear,

ece drihten,      wið Abrahame spræc:

"Leofa, swa ic þe lære,      læst uncre wel

treowrædenne!      Ic þe on tida gehwone

duguðum stepe.      Wes þu dædum from

willan mines!      Ic þa wære forð

soðe gelæste,      þe ic þe sealde geo

frofre to wedde,      þæs þin ferhð bemearn.

þu scealt halgian      hired þinne.

Sete sigores tacn      soð on gehwilcne

wæpnedcynnes,      gif þu wille on me

hlaford habban      oððe holdne freond

þinum fromcynne.      Ic þæs folces beo

hyrde and healdend,      gif ge hyrað me

breostgehygdum      and bebodu willað

min fullian.      Sceal monna gehwilc

þære cneorisse      cildisc wesan

wæpnedcynnes,      þæs þe on woruld cymð,

ymb seofon niht      sigores tacne

geagnod me,      oððe of eorðan

þurh feondscipe      feor adæled,

adrifen from duguðum.      Doð swa ic hate!

Ic eow treowige,      gif ge þæt tacen gegaþ

soðgeleafan.      þu scealt sunu agan,

bearn be bryde þinre,      þone sculon burhsittende

ealle Isaac hatan.      Ne þearf þe þæs eaforan sceomigan,

ac ic þam magorince      mine sylle

godcunde gife      gastes mihtum,

freondsped fremum.      He onfon sceal

blisse minre      and bletsunge,

lufan and lisse.      Of þam leodfruman

brad folc cumað,      bregowearda fela

rofe arisað,      rices hyrdas,

woruldcyningas      wide mære."

Abraham ða      ofestum legde

hleor on eorðan,      and mid hucse bewand

þa hleoðorcwydas      on hige sinum,

modgeðance.      He þæs mældæges

self ne wende      þæt him Sarra,

bryd blondenfeax      bringan meahte

on woruld sunu;      wiste gearwe

þæt þæt wif huru      wintra hæfde

efne [C],      geteled rimes.

He þa metode oncwæð      missarum frod:

"Lifge Ismael      larum swilce,

þeoden, þinum,      and þe þanc wege,

heardrædne hyge,      heortan strange,

to dreoganne      dæges and nihtes

wordum and dædum      willan þinne."

Him þa fægere      frea ælmihtig,

ece drihten,      andswarode:

"þe sceal wintrum frod      on woruld bringan

Sarra sunu,      soð forð gan

wyrd æfter þissum      wordgemearcum.

Ic Ismael      estum wille

bletsian nu,      swa þu bena eart

þinum frumbearne,      þæt feorhdaga

on woruldrice      worn gebide,

tanum tudre.      þu þæs tiða beo!

Hwæðre ic Isace,      eaforan þinum,

geongum bearne,      þam þe gen nis

on woruld cumen,      willa spedum

dugeða gehwilcre      on dagum wille

swiðor stepan      and him soðe to

modes wære      mine gelæstan[?],

halige higetreowa[?],      and him hold wesan."

Abraham fremede      swa him se eca bebead,

sette friðotacen      be frean hæse

on his selfes sunu,      heht þæt segn wegan[?]

heah gehwilcne,      þe his hina wæs

wæpnedcynnes,      wære gemyndig,

gleaw on mode,      ða him god sealde

soðe treowa,      and þa seolf onfeng

torhtum tacne.      A his tir metod,

domfæst cyning,      dugeðum iecte

on woruldrice;      he him þæs worhte to,

siððan he on fære      furðum meahte

his waldendes      willan fremman.

þa þæt wif ahloh      wereda drihtnes

nalles glædlice,      ac heo gearum frod

þone hleoðorcwyde      husce belegde

on sefan swiðe.      Soð ne gelyfde,

þæt þære spræce      sped folgode.

þa þæt gehyrde      heofona waldend,

þæt on bure ahof      bryd Abrahames

hihtleasne hleahtor,      þa cwæð halig god:

"Ne wile Sarran      soð gelyfan

wordum minum.      Sceal seo wyrd swa þeah

forð steallian      swa ic þe æt frymðe gehet.

Soð ic þe secge,      on þas sylfan tid

of idese bið      eafora wæcned.

þonne ic þas ilcan      oðre siðe

wic gesece,      þe beoð wordgehat[?]

min gelæsted.      þu on magan wlitest,

þin agen bearn,      Abraham leofa!"

Gewiton him þa ædre      ellorfuse

æfter þære spræce      spedum feran

of þam hleoðorstede,      halige gastas,

lastas legdon,      (him wæs Lothes[?] mæg

sylfa on gesiððe),      oðþæt hie on Sodoman,

weallsteape burg,      wlitan meahton.

Gesawon ofer since      salo hlifian,

reced ofer readum golde.      Ongan þa rodera waldend,

arfæst wið Abraham sprecan,      sægde him unlytel spell:

"Ic on þisse byrig      bearhtm gehyre,

synnigra cyrm      swiðe hludne,

ealogalra gylp,      yfele spræce

werod under weallum habban;      forþon wærlogona sint,

folces[?] firena hefige.      Ic wille fandigan nu,

mago Ebrea,      hwæt þa men don,

gif hie swa swiðe      synna fremmað

þeawum and geþancum,      swa hie on þweorh sprecað

facen and inwit;      þæt sceal fyr[?] wrecan,

swefyl and sweart lig      sare and grimme,

hat and hæste      hæðnum folce."

Weras basnedon      witelaces[?],

wean under weallum,      and heora wif somed.

Duguðum wlance      drihtne guldon

god mid gnyrne,      oðþæt gasta helm,

lifes leohtfruma      leng ne wolde

torn þrowigean,      ac him to sende

stiðmod cyning      strange twegen

aras sine,      þa on æfentid

siðe gesohton      Sodoma ceastre.

Hie þa æt burhgeate      beorn gemitton

sylfne sittan      sunu Arones,

þæt þam gleawan were      geonge þuhton

men for his eagum.      Aras þa metodes þeow

gastum togeanes,      gretan eode

cuman cuðlice,      cynna gemunde

riht and gerisno,      and þam rincum bead

nihtfeormunge.      Him þa nergendes

æðele ærendracan[?]      andswarodon:

"Hafa arna þanc,      þara þe þu unc bude!

Wit be þisse stræte      stille þencað

sæles bidan,      siððan sunnan[?] eft

forð to morgen      metod up forlæt."

þa to fotum Loth     

þam giestum hnah,      and him georne bead

reste and gereorda      and his recedes hleow

and þegnunge.      Hie on þanc curon

æðelinges est,      eodon sona,

swa him se Ebrisca      eorl wisade,

in undor edoras.      þær him se æðela geaf,

gleawferhð hæle,      giestliðnysse

fægre on flette,      oðþæt forð gewat

æfenscima.      þa com æfter niht

on last dæge.      Lagustreamas wreah,

þrym mid þystro      þisses lifes,

sæs and sidland.      Comon Sodomware,

geonge and ealde,      gode unleofe

corðrum miclum      cuman acsian,

þæt hie behæfdon      herges mægne

Loth mid giestum.      Heton lædan ut

of þam hean hofe      halige aras,

weras to gewealde,      wordum cwædon

þæt mid þam hæleðum      hæman wolden

unscomlice,      arna ne gymden.

þa aras hraðe,      se ðe oft ræd ongeat,

Loth on recede,      eode lungre ut,

spræc þa ofer ealle      æðelinga gedriht

sunu Arones,      snytra gemyndig:

"Her syndon inne      unwemme twa

dohtor mine.      Doð, swa ic eow bidde

(ne can þara idesa      owðer gieta

þurh gebedscipe      beorna neawest)

and geswicað þære synne.      Ic eow sylle þa,

ær ge sceonde      wið gesceapu fremmen,

ungifre yfel      ylda bearnum.

Onfoð þæm fæmnum,      lætað frið agon

gistas mine,      þa ic for gode wille

gemundbyrdan,      gif ic mot, for eow."

Him þa seo mænigeo      þurh gemæne word,

arlease cyn,      andswarode:

"þis þinceð gerisne      and riht micel,

þæt þu ðe aferige      of þisse folcsceare.

þu þas werðeode      wræccan laste

freonda feasceaft      feorran gesohtest,

wineþearfende[?].      Wilt ðu, gif þu most,

wesan usser her      aldordema,

leodum lareow?"      þa ic on Lothe gefrægn

hæðne heremæcgas      handum gripan,

faum folmum.      Him fylston wel

gystas sine,      and hine of gromra þa,

cuman arfæste,      clommum abrugdon

in under edoras,      and þa ofstlice

anra gehwilcum      ymbstandendra

folces Sodoma      fæste forsæton

heafodsiena.      Wearð eal here sona

burhwarena blind.      Abrecan ne meahton

reðemode      reced æfter gistum,

swa hie fundedon,      ac þær frome wæron

godes spellbodan.      Hæfde gistmægen

stiðe strengeo,      styrnde swiðe

werode mid wite.      Spræcon wordum þa

fæle freoðoscealcas      fægre to Lothe:

"Gif þu sunu age      oððe swæsne mæg,

oððe on þissum folcum      freond ænigne

eac þissum idesum      þe we her on wlitað,

alæde of þysse leodbyrig,      þa ðe leofe sien,

ofestum miclum,      and þin ealdor nere,

þy læs þu forweorðe      mid þyssum wærlogan.

Unc hit waldend heht      for wera synnum

Sodoma and Gomorra      sweartan lige,

fyre gesyllan      and þas folc slean,

cynn on ceastrum      mid cwealmþrea

and his torn wrecan.      þære tide is

neah geþrungen.      Gewit þu nergean þin

feorh foldwege.      þe is frea milde."

Him þa ædre Loth      andswarode:

"Ne mæg ic mid idesum      aldornere mine

swa feor heonon      feðegange

siðe gesecan.      Git me sibblufan

and freondscipe      fægre cyðað,

treowe and hyldo      tiðiað me.

Ic wat hea burh      her ane neah,

lytle ceastre.      Lyfað me þær

are and reste,      þæt we aldornere

on Sigor up      secan moten.

Gif git þæt fæsten      fyre willað

steape forstandan,      on þære stowe we

gesunde magon      sæles bidan,

feorh generigan."      Him þa freondlice

englas arfæste      andswaredon:

"þu scealt þære bene,      nu þu ymb þa burh sprycest[?],

tiða weorðan.      Teng recene to

þam fæstenne;      wit þe friðe healdað

and mundbyrde.      Ne moton wyt

on wærlogum      wrecan torn godes,

swebban synnig cynn,      ær ðon þu on Sægor þin

bearn gelæde      and bryd somed."

þa onette      Abrahames mæg

to þam fæstenne.      Feðe ne sparode

eorl mid idesum,      ac he ofstum forð

lastas legde,      oðþæt he gelædde

bryd mid bearnum      under burhlocan

in Sægor his.      þa sunne up,

folca friðcandel,      furðum eode,

þa ic sendan gefrægn      swegles aldor

swefl of heofnum      and sweartne lig

werum to wite,      weallende fyr,

þæs hie on ærdagum      drihten tyndon

lange þrage.      Him þæs lean forgeald

gasta waldend!      Grap heahþrea

on hæðencynn.      Hlynn wearð on ceastrum,

cirm arleasra      cwealmes on ore,

laðan cynnes.      Lig eall fornam

þæt he grenes fond      goldburgum in,

swylce þær ymbutan      unlytel dæl

sidre foldan      geondsended wæs

bryne and brogan.      Bearwas wurdon

to axan and to yslan,      eorðan wæstma,

efne swa wide      swa ða witelac

reðe geræhton      rum land wera.

Strudende fyr      steapes and geapes,

swogende leg[?],      forswealh eall geador[?]

þæt on Sodoma byrig      secgas ahton

and on Gomorra.      Eall þæt god spilde,

frea mid þy folce.      þa þæt fyrgebræc,

leoda lifgedal,      Lothes gehyrde

bryd on burgum,      under bæc beseah

wið þæs wælfylles.      Us gewritu secgað

þæt heo on sealtstanes      sona wurde

anlicnesse.      æfre siððan

se monlica      (þæt is mære spell)

stille wunode,      þær hie strang begeat

wite, þæs heo wordum      wuldres þegna

hyran ne wolde.      Nu sceal heard and steap

on þam wicum      wyrde bidan,

drihtnes domes,      hwonne dogora rim,

woruld gewite.      þæt is wundra sum,

þara ðe geworhte      wuldres aldor.

Him þa Abraham gewat      ana gangan

mid ærdæge      þæt he eft[?] gestod

þær wordum ær      wið his waldend spræc

frod frumgara.      He geseah from foldan up

wide fleogan      wælgrimne rec.

Hie þæs wlenco onwod      and wingedrync

þæt hie firendæda      to frece wurdon,

synna þriste,      soð ofergeaton,

drihtnes domas,      and hwa him dugeða forgeaf,

blæd on burgum.      Forþon him brego engla

wylmhatne lig      to wræce sende.

Waldend usser      gemunde wærfæst þa

Abraham arlice,      swa he oft dyde

leofne mannan.      Loth generede,

mæg þæs oðres,      þa seo mænegeo forwearð.

Ne dorste þa      dædrof hæle

for frean egesan      on þam fæstenne

leng eardigean,      ac him Loth gewat

of byrig gangan      and his bearn somed

wælstowe fyrr      wic sceawian,

oðþæt hie be hliðe      heare dune

eorðscræf fundon.      þær se eadega Loth

wærfæst wunode,      waldende leof,

dægrimes worn      and his dohtor twa.

Hie dydon swa;      druncnum eode

seo yldre to      ær on reste

heora bega fæder.      Ne wiste blondenfeax

hwonne him fæmnan to bryde      him bu wæron,

on ferhðcofan      fæste genearwod[?]